Spis treści
Czym jest fobia społeczna i jakie są jej przyczyny?
Fobia społeczna to jedno z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych należące do grupy zaburzeń lękowych. Szacuje się, że zmaga się z nim ok. 7 – 9% populacji. Według różnych szacunków występuje równie często zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, choć można spotkać się z danymi sugerującymi nieco częstsze pojawianie się zaburzenia u pań.
Przyczyny fobii społecznej nie są do końca znane. Aktualny stan wiedzy pozwala przypuszczać, iż jej rozwój zależy głównie od czynników środowiskowych, jednak nie bez znaczenia są uwarunkowania biologiczne (fizjologiczne), w tym również genetyczne. Udowodniono, że osoby cierpiące na fobię społeczną charakteryzują się niższym stężeniem neuroprzekaźnika GABA, który pełni funkcję hamującą. Jego niedobór sprawia, że osoba jest bardziej pobudzona i reaguje mocniej na sytuacje. Może występować również podwyższony poziom neuroprzekaźników pobudzających i aktywizujących.
Do czynników środowiskowych wywołujących fobię społeczną zalicza się:
- prześladowanie i przemoc fizyczną oraz psychiczną w szkole,
- nadopiekuńczość rodziców,
- publiczną kompromitację w dzieciństwie,
- doświadczenie odrzucenia w przeszłości.
Objawy występujące u dzieci i u dorosłych
Medycyna usilnie poszukuje wskaźników czy też ich natężenia, które uznać można za normę. Próbuje określać sztywne ramy, nieco zapominając, że każdy organizm jest trochę inny. To samo tyczy się psychiki – przypadek każdego zaburzenia psychicznego jest indywidualną historią, a fobia społeczna i jej różnorodne podłoża są tego doskonałym przykładem.
Mając na uwadze złożony charakter zaburzenia i silny wpływ osobistych przeżyć oraz doświadczeń, fobia społeczna może nieco różnić się u dzieci i u dorosłych. Najbardziej charakterystycznym objawem jest paraliżujący i nieadekwatny do sytuacji lęk towarzyszący interakcjom z innymi ludźmi. To jednocześnie bardzo nieswoisty objaw, ponieważ jedna osoba może odczuwać lęk jedynie w przypadku wystąpień publicznych, a inna nawet w kontakcie ze znanymi sobie osobami.
Pozostałe objawy występujące w przebiegu fobii społecznej to m.in.:
- strach przed rozmowami telefonicznymi,
- silne przekonanie o byciu obserwowanym,
- niechęć do zabierania głosu, nawiązywania kontaktu z nieznajomymi, jedzenia czy nawet przebywania w miejscach publicznych,
- obawa przez kompromitacją, ośmieszeniem, oceną,
- izolacja przed innymi.
Dodatkowo, bardzo charakterystyczne jest występowanie objawów somatycznych, takich jak: drżenie rąk i głosu, zimne poty, duszności, nadmierna potliwość, szum w uszach, jąkanie, uczucie suchości w ustach, kołatanie serca, mdłości czy dolegliwości żołądkowo-jelitowe.
Szczególnie trudne jest rozpoznanie fobii społecznej u dzieci. Młode osoby zmagające się z zaburzeniami lękowymi są bardzo nieśmiałe, małomówne, nerwowe i zamknięte w sobie – unikają innych i wolą swoje własne towarzystwo. Wycofują się z kontaktów społecznych i nie chcą wychodzić z domu (nawet do szkoły).
Przezwycięż fobię społeczną
Rozpoznanie fobii społecznej wymaga konsultacji z psychologiem lub psychiatrą, którzy na podstawie wywiadu i specjalistycznych narzędzi sprawdzą czy trudności, z jakimi zmaga się osoba, są objawem fobii społecznej czy też innego zaburzenia lękowego. Dobiorą również odpowiednią metodę leczenia i terapii, a także zdecydują czy konieczna jest farmakoterapia.
Wysoką skuteczność w leczeniu zaburzeń lękowych wykazuje terapia poznawczo-behawioralna, podczas której psychoterapeuta najpierw zidentyfikuje źródło problemu, a następnie pomoże stworzyć nowe sposoby reagowania na sytuacje wywołujące lęk. Terapia pozwoli również zmienić wyobrażenie własnej osoby, podnieść samoocenę, a przede wszystkim oswoić lęk. Nurt poznawczo-behawioralny polecany jest zarówno dla dzieci, jak i dorosłych.
