ADHD a autyzm

ADHD a autyzm – różnice

W przypadku obu zaburzeń – spektrum autyzmu i ADHD – dostrzegalne są cechy wspólne, ale także różnice. Oto kilka przykładów:

1. Dzieci z autyzmem cenią sobie działanie według określonych reguł, gdy je łamią wynika to z niezrozumienia ich społecznego kontekstu. W przypadku ADHD dzieci rozumieją obowiązujące zasady, ale mogą ich nie przestrzegać z powodu trudności z kontrolą impulsów.
2. Dzieci z ADHD są bardziej skłonne do poszukiwania nowych doświadczeń i podejmowania spontanicznych decyzji, podczas gdy osoba z autyzmem preferuje stałe rutyny i uporządkowany tryb życia.
3. Osoby z ADHD mogą doświadczać gwałtownych zmian nastroju i odczuwają silną potrzebę uzewnętrzniania swoich emocji, w przypadku osób ASD problemy dotyczą identyfikowania i nazywania własnych emocji.

Czy ADHD to autyzm?

Zaburzenie hiperkinetyczne (ADHD) i autyzm to osobne pozycje w ICD-10 i DSM-5, które diagnozowane są według konkretnych objawów klinicznych. Pomimo pewnych podobieństw zaburzenia te nie są tożsame.

ADHD, inaczej zespół nadpobudliwości psychoruchowej to zaburzenie neurorozwojowe, mające swój początek we wczesnym dzieciństwie, między 7, a 12 rokiem życia.

Objawy ADHD muszą mieć charakter przewlekły i utrzymywać się przez co najmniej 6 miesięcy.

Istnieją 3 typy ADHD:

1. Z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi;
2. Z przewagą impulsywności i nadruchliwości;
3. Mieszany typ ADHD.

Autyzm (autism spectrum disorder, ASD) to zaburzenie neurorozwojowe, które zazwyczaj ujawnia się u dzieci do trzeciego roku życia.

Dzieci z autyzmem mają trudności w nawiązywaniu relacji z innymi, komunikowaniu się oraz często mają ograniczone zachowania i wąski zakres zainteresowań. Osoby z autyzmem mogą inaczej niż osoby neurotypowe zachowywać się w relacjach społecznych, szczególnie w inicjowaniu i podtrzymywaniu kontaktu.

Często diagnozowano u dzieci ze spektrum autyzmu tylko zaburzenia rozwoju intelektualnego, które może współwystępować, ale nie jest to warunek konieczny.

Objawy dziecka z ASD dotyczą tzw. triady autystycznej: zaburzenia w komunikacji, trudności w relacjach społecznych i stereotypowe, sztywne wzorce zachowań.

ADHD autyzm – objawy

Objawy ADHD według DSM-5:

I. Nieuwaga:

1. Deficyt koncentracji uwagi: Problem ze skupieniem się na detalach, zarówno w szkole, pracy, jak i podczas innych czynności.
2. Krótki czas uwagi: Utrzymanie koncentracji na zadaniach i grach jest wyzwaniem.
3. Problem ze słuchaniem: Sprawia wrażenie, jakby nie słuchała, co się do niej mówi, nawet gdy nie ma rozpraszaczy.
4. Trudności z instrukcjami i zadaniami: Osoba nie jest w stanie wykonać poleceń krok po kroku ani dokończyć rozpoczętej pracy czy innych obowiązków.
5. Problemy z organizacją: Zarządzanie pracą i innymi zajęciami jest trudne.
6. Gubienie rzeczy.
7. Łatwość rozproszenia: Podatność na rozpraszające bodźce zewnętrzne.
8. Zapominanie: Zapominanie o codziennych obowiązkach, takich jak sprzątanie, zakupy czy umówione spotkania.

II. Nadruchliwość i impulsywność:

1. Ruchliwość: Osoba często ma nerwowe ruchy rąk lub nóg, albo nie potrafi usiedzieć spokojnie w jednym miejscu.
2. Niestosowne zachowanie: Chodzi po pomieszczeniu lub wspina się na meble w sytuacjach, gdy takie zachowanie jest niewłaściwe.
3. Nadmierna aktywność: Jest w ciągłym ruchu, jakby była „nakręcona”.
4. Nadmierna gadatliwość.
5. Problem z czekaniem: Osoba ma często problem z doczekaniem swojej kolejki.
6. Przerywanie i przeszkadzanie: Często przerywa lub przeszkadza innym.

Teraz przyjrzymy się objawom ze spektrum autyzmu:

1. Trudności z nawiązywaniem i utrzymywaniem kontaktu wzrokowego.
2. Opóźniony rozwój mowy lub jej brak: Niektóre osoby z autyzmem mogą zacząć mówić później niż rówieśnicy, a inne mogą w ogóle nie rozwinąć mowy werbalnej.
3. Problem z dzieleniem się radością i zainteresowaniami z innymi: Mogą mieć kłopot z okazywaniem radości z powodu czegoś, co je cieszy, a także z dzieleniem się swoimi zainteresowaniami z innymi osobami.
4. Przywiązanie do rutyny: Mogą być bardzo przywiązane do rutyny i niełatwo akceptować zmiany.
5. Ograniczone zainteresowania: Mogą mieć bardzo wąskie i intensywne zainteresowania, którym poświęcają dużo czasu i uwagi.
6. Zaburzenia integracji sensorycznej: Mogą być nadwrażliwe na bodźce zmysłowe lub też wykazywać niedowrażliwość.
7. Powtarzające się ruchy: Mogą wykonywać powtarzające się ruchy, tj. machanie rękami.

Czy można mieć autyzm i ADHD?

AudHD to termin określający sytuację, w której u jednej osoby występują jednocześnie cechy spektrum autyzmu i ADHD. Chociaż są to dwa różne zaburzenia, mogą występować razem. Oznacza to, że osoba z AudHD doświadcza zarówno ograniczeń typowych dla autyzmu, jak i tych związanych z ADHD.

ADHD i ASD posiadają wysoką dziedziczność i wspólne podłoże genetyczne. Wspólne objawy związane są z:

1. Trudności w relacjach międzyludzkich;
2. Różnice w odbiorze wrażeń zmysłowych;
3. Wrażliwość na odrzucenie;
4. Dysregulacja emocjonalna (np. wybuchy złości);
5. Zaburzenia funkcji wykonawczych (planowanie, organizacja, rozwiązywanie problemów);
6. Trudności z interocepcją (np. zauważanie sygnałów ze strony układu pokarmowego).

Dzieci z zaburzeniami rozwojowymi mogą być błędnie diagnozowane, ponieważ zachowania dziecka nie były obserwowane całościowo, z uwzględnieniem szerszego kontekstu codziennego funkcjonowania.

Autyzm i ADHD u dorosłych

To prawda, że objawy ADHD i ASD u dorosłych mogą różnić się od tych obserwowanych u dzieci. Z wiekiem ich nasilenie może się zmniejszać, mogą one zmieniać swój charakter, a niektóre mogą nawet ustąpić. Jest to często efekt pracy nad sobą, wkładany w rozwój i leczenie, na przykład poprzez psychoterapię, farmakoterapię czy trening TUS.

Można więc powiedzieć, że dorośli z podwójną diagnozą, dzięki świadomej pracy nad sobą i odpowiedniemu wsparciu, uczą się radzić sobie z niektórymi objawami, a one same mogą tracić na intensywności. Nie oznacza to jednak, że objawy znikają całkowicie. Osoby dorosłe z AudHD nadal mogą doświadczać trudności, ale w inny sposób i w mniejszym stopniu niż w dzieciństwie.