Labilność emocjonalna

Labilny – co to znaczy?

Labilny to inaczej chwiejny, zmienny lub podatny na zmiany. Z tego określenia można korzystać w kontekście zdrowia psychicznego lub do opisu człowieka, jego zachowań i emocji.

Osoba labilna emocjonalnie charakteryzuje się nagłą zmiennością emocji, które często przybierają silne natężenie. W porównaniu do innych osób z jej otoczenia reaguje na wydarzenia znacznie intensywniej. Przeciwieństwem będzie osoba stabilna emocjonalnie, której rzadko zdarza się popadać w skrajne stany emocjonalne lub niespodziewanie wybuchać od nadmiaru emocji.

Niestabilność emocjonalna – przyczyny

Przed rozpoczęciem leczenia labilności emocjonalnej warto zidenidentyfikować jej przyczyny, które mogą być złożone. Badania wskazują, że przyczyną wystąpienia labilności emocjonalnej są wpływające na siebie czynniki biologiczne, genetyczne i środowiskowe.

Czynniki biologiczne mają znaczenie w procesie kształtowania (nie)stabilności emocjonalnej. Należą do nich zmiany hormonalne, które mogą nasilać wahania nastroju.

Czynniki środowiskowe także rzutują na rozwój niestabilności emocjonalnej, czego przykładem jest dzieciństwo w którym brak bezpieczeństwa i stabilności oraz jest ono obciążone trudnościami niedostosowanymi do wieku.

Labilność emocjonalna jest charakterystyczna dla wielu zaburzeń psychicznych. Osoby mające zaburzenia osobowości mogą doświadczać chwiejności emocji. Przykładem jest typ borderline cechujący się intensywnymi emocjami i impulsywnością, takie osoby zmagają się z zaburzonym obrazem samego siebie, a także skłonnościami do podejmowania ryzyka. Osoby cierpiące na zespół stresu pourazowego (PTSD) z powodu trudnych doświadczeńtakże mogą reagować gwałtownie i intensywnie. W zaburzeniu afektywnym dwubiegunowym również pojawia się szybkie przechodzenie między skrajnymi stanami – od depresji do euforii. W różnych zaburzeniach nastroju, na przykład depresji, w której brak osobom pewności siebie oraz cechuje ich wysoka wrażliwość także można zauważyć labilność emocjonalną.

U osób dorosłych, podobnie jak u dzieci, labilność może być także wynikiem niezaopiekowanej neuroróżnorodności i wynikającej z niej frustracji lub trudności. Osoby w spektrum autyzmu lub ADHD mogą przejawiać zmienność swoich stanów emocjonalnych lub wybuchać z powodu nadmiaru emocji.

Ponadto niektóre osoby są bardziej podatne na wystąpienie labilności emocjonalnej. Oznacza to, że osoby mogą mieć pewne predyspozycje do tego, że ich reakcje na otoczenie są intensywniejsze. Innymi słowy – mają większą reaktywność na bodźce zewnętrzne. Do takich osób należą na przykład jednostki o niskiej samoocenie.

Niestabilność emocjonalna – objawy

Labilność emocjonalna, znana także jako chwiejność emocjonalna lub niestabilność emocjonalna, opisuje tendencję do nagłego przechodzenia z jednego nastroju w inny. Do głównych objawów labilności emocjonalnej należą:

• nagłe wybuchy gniewu lub płaczu;
• wysoka intensywność reakcji emocjonalnych;
• nieadekwatne reakcje w danej sytuacji;
• zmienność stanów emocjonalnych;
• przechodzenie stanów skrajnych emocjonalnie w krótkim czasie;

Należy pamiętać, że w zależności od przyczyn występowania labilności możemy spodziewać się charakterystycznych symptomów dla przebiegu danej trudności lub zaburzenia.

Labilność emocjonalna u dzieci

Na pewnym etapie rozwoju labilność emocjonalna u dzieci jest naturalna. Być może brakuje mu metod radzenia sobie ze stresem lub silnymi emocjami, które dopiero ma szanse nabyć poprzez różne, pierwsze w życiu doświadczenia. Od najmłodszych lat życia dziecka rolą opiekuna, oprócz nazywania stanów i ich kontenerowania, jest także wspieranie go w nabywaniu i rozwijaniu umiejętności.

Na dalszych etapach rozwoju warto rozróżnić czy te nagłe przechodzenie z jednego stanu emocjonalnego w drugi wydarza się w sytuacjach stresowych, czy momentach nieobarczonych trudnościami.

Można także rozważyć konsultację u specjalisty, ponieważ niestabilność może często pojawiać się u dzieci będących w spektrum autyzmu lub innej neuroróżnorodności – na przykład mających ADHD. ADHD u dzieci, szczególnie ze względu na wymiar impulsywności, może objawiać się brakiem kontroli nad swoim zachowaniem oraz emocjonalnością.

Stabilność emocjonalna

Według psychologów Costy i McCrea wymiar stabilności emocjonalnej jest jednym z pięciu podstawowych czynników osobowości. Przeprowadzono liczne badania dotyczące zależności stabilności emocjonalnej i jej zależności z zróżnicowanymi zmiennymi. Można dostrzec, że jej powiązanie z pozytywnymi skutkami w funkcjonowaniu. Przykładowo wykazano, że stabilność emocjonalna sprzyja nie pojawianiu się wypalenia zawodowego. Wspomaga ona umiejętność radzenia sobie ze stresem oraz lepsze funkcjonowanie w codziennym życiu.

Stabilność emocjonalna to bardzo ważny zasób do którego można dążyć i rozwijać go na każdym etapie życia. Pomocna może okazać się współpraca ze specjalistą – psychologiem. Labilność emocjonalna jest przeciwieństwem stabilności emocjonalnej. Osoba stabilna emocjonalnie nie ma trudności z utrzymaniem kontroli nad swoimi emocjami, nie grożą jej w związku z tym niewspółmierne do sytuacji, nagłe wybuchy gniewu. Charakteryzuje ją lepsze radzenie sobie z wyzwaniami codzienności a także szybszy powrót do optymalnego funkcjonowania.

Niestabilność emocjonalna – jak sobie radzić

W sytuacji, gdy zauważasz u siebie cechy labilności emocjonalnej warto rozważyć konsultację u specjalisty – psychologa lub psychiatry. Psychiatra zajmuje się farmakoterapią. Może on także rozpoznać zaburzenia, takie jak na przykład zaburzenia osobowości, które wiążą się z przejawianą chwiejnością emocjonalną. Z kolei razem z psychologiem opracujecie cele pozwalające na rozwinięcie umiejętności sprzyjających przejściu od labilności emocjonalnej do stabilności.

Jednym z pierwszych celów pracy jest nauka kontrolowania własnych emocji. Bardzo wspierające w procesie zdrowienia będą także techniki relaksacyjne. Przykładem mogą być ćwiczenia oddechowe, na przykład głębokie oddychanie po „kwadracie”.

Innym ważnym elementem jest nauka radzenia sobie ze stresem. Razem ze specjalistą możecie przyjrzeć się swoim dotychczasowo stosowanym metodom, przeanalizować które z nich są dla Ciebie wspierające a następnie zastanowicie się jakie jeszcze sposoby można byłoby wdrożyć do zestawu Twoich narzędzi. Efektem współpracy będą rozwinięte zdrowe sposoby radzenia.

Osoby labilne emocjonalnie mogą także cierpieć z powodu innych trudności, które często sprzyjają wystąpieniu chwiejności. Takimi aspektami jak zaburzenia psychiczne, spektrum czy obniżona samoocena także można zająć się w gabinecie ze specjalistą i poprawić swój dobrostan.