Spis treści
Borderline – co to?
Osobowość typu borderline (borderline personality disorder), jest jednym z typów zaburzeń osobowości wyróżnionych i opisanych w klasyfikacji DSM-5. Osobowość borderline to inaczej osobowość z pogranicza lub osobowość chwiejna emocjonalnie.
Osoby z tym zaburzeniem doświadczają trudności w kontrolowaniu emocji, zachowań impulsywnych, mają problemy z relacjami interpersonalnymi, a także często doświadczają uczucia pustki, kryzysów emocjonalnych, lęku i depresji. Taka osoba charakteryzuje się silnym pragnieniem bliskiej, wyłącznej relacji z innym człowiekiem przy jednoczesnym lęku przed odrzuceniem.
Osoba ta doświadcza również silnego napięcia emocjonalnego, które mogą prowadzić do prób samobójczych, samookaleczeń, nadużywania alkoholu, czy nawet pojawiania się stanów psychotycznych
Zaburzenia osobowości mają zwykle dość zróżnicowane objawy. Oznacza to, że pacjenci mogą mieć ten sam typ zaburzeń, a jednocześnie znacząco się między sobą różnić. W związku z tym badacze i klinicyści wyróżniają różne typy lub aspekty danego zaburzenia osobowości.
Warto również na wstępnie wspomnieć, że żaden artykuł, książka czy test internetowy nie zastąpi kontaktu ze specjalistą. Zaburzenie to jest złożone i wymaga specjalistycznej opieki psychiatrycznej i psychoterapii.
Borderline – jakie są objawy?
Osobowość borderline jest złożonym i wielowymiarowym zaburzeniem, co oznacza, że objawy i cechy osobowości mogą się różnić. Zaburzenie ma charakter całościowy , dotyczy struktury osobowości, a objawy będą występowały we wszystkich obszarach funkcjonowania.
Objawy borderline, według klasyfikacji DSM-5, :
- Niezdolność do kontrolowania impulsów. Może objawiać się poprzez podejmowanie niebezpiecznych działań, takich jak samookaleczenia lub zachowania ryzykowne (np. niekontrolowane wydawanie pieniędzy, ryzykowne zachowania seksualne, kompulsywne objadanie się, próby samobójcze, zażywanie substancji psychoaktywnych).
- Intensywne i niestabilne relacje z innymi ludźmi, często wchodzenie w szybkie i intensywne związki, a także trudności w utrzymywaniu stabilnych i długotrwałych związków.
- Niejasna, zmienna i niezdolna do zdefiniowania tożsamość, której wynikiem są częste zmiany celów, wartości i zainteresowań. Niestabilny obraz siebie.
- Częste wahania nastroju, których wynikiem są epizody depresji, lęku, irytacji lub wybuchów gniewu.
- Częste uczucie pustki, nudy i samotności.
- Tendencja do zachowań autodestrukcyjnych, takich jak samookaleczenia, zaburzenia odżywiania, zachowania samobójcze lub zachowania ryzykowne.
- Zaburzenia poczucia własnej wartości, której wynikiem są myśli i zachowania autoagresywne, takie jak samookaleczenia lub rozmaite uzależnienia.
- Chwiejne poczucie rzeczywistości, często towarzyszące objawy psychotyczne lub dezorientacja.
- Silne odczuwanie lęku i niepokoju, często towarzyszące niskiej samoocenie i poczuciu osamotnienia.
Warto jednak pamiętać, że każda osoba z borderline może doświadczać tych objawów w innym stopniu i w inny sposób, a diagnoza powinna być postawiona przez wykwalifikowanego specjalistę po dokładnym zbadaniu pacjenta.
Osobowości z pogranicza należy zawsze rozróżniać ze zmianami zachowania, które są rezultatem np. nadużywania substancji psychoaktywnych, długotrwałego stresu czy zaburzeniami nastroju.
Borderline – jakie są przyczyny?
Nie ma jednej przyczyny zaburzenia osobowości z pogranicza!
Jest to zaburzenie wieloczynnikowe, a jego przyczyny mogą być różnorodne i złożone. Jednakże, istnieją czynniki, które według badań mogą przyczyniać się do powstania osobowości borderline.
- Genetyka. Istnieją dowody na to, że dziedziczność może odgrywać pewną rolę w rozwoju osobowości chwiejnej emocjonalnie.
- Trauma wczesnego dzieciństwa. Wiele badań wskazuje na to, że osoby z osobowością borderline często doświadczały traumy w dzieciństwie (przemoc, zaniedbanie, wykluczenie).
- Nieprawidłowe funkcjonowanie mózgu. Literatura opisująca badania na temat borderline przedstawiają badania sugerujące, że osoby te mają nieprawidłowości w działaniu układu nerwowego, w tym w regulacji emocji i wrażliwości na bodźce.
- Nieprawidłowe wzorce wychowania. Materiały naukowe na temat osobowości z pogranicza mówią, że w domu w którym te osoby były wychowywane, pojawiały się nieprawidłowe wzorce wychowania – nadmiernie surowi, zaniedbujący rodzice, dominowały odrzucenie i kary, a emocje przyjemne, takie jak miłość i radość, okazywano rzadko. Rodzina często charakteryzowała się bagatelizowaniem potrzeb emocjonalnych dziecka i wymagała podporządkowania się.
Warto jednak pamiętać, że każdy przypadek osobowości z pogranicza jest indywidualny, a przyczyny i czynniki mogą różnić się w zależności od osoby.
Fazy borderline
Fazy to termin używany przez niektórych terapeutów i pacjentów, nie są one formalnie uznane jako część kryteriów diagnostycznych dla osobowości z pogranicza. Fazy w tym zaburzeniu osobowości odnoszą się do okresów intensywnych objawów i zachowań. Mogą one trwać od kilku dni do kilku tygodni lub dłużej, a ich intensywność i częstotliwość mogą się różnić w zależności od osoby.
Najczęściej wymieniane fazy to faza idealizacji. W tej fazie osoba może idealizować innych ludzi i ich relacje, tworząc wokół nich obraz perfekcyjny. Często postrzegają innych jako idealnych i stawiają ich na piedestale.
Kolejna faza to faza deprecjacji. W niej osoba cierpiąca na zaburzenia osobowości typu borderline może zacząć widzieć w innych ludziach tylko wady i usterki, a wcześniejsza idealizacja zanika. Mogą czuć się zdradzeni i zrażeni przez innych, a ich emocje mogą stać się bardzo intensywne i trudne do kontrolowania.
Faza stabilizacji. To kolejna faza, a w niej objawy mogą się zmniejszyć, a osoba może czuć się bardziej stabilna emocjonalnie i w stanie utrzymać zdrowe relacje z innymi.
Ważne jest, aby zrozumieć, że opisywane fazy są tylko jednym ze sposobów opisywania okresów, gdy objawy są bardziej nasilone. Każda osoba jest inna, a jej doświadczenia i objawy mogą się różnić. Terapia i wsparcie mogą pomóc osobie w zarządzaniu objawami i osiągnięciu stabilności emocjonalnej.
Czy borderline potrafi kochać?
Tak, osoby z zaburzeniem osobowości borderline potrafią kochać.
Jednym z kluczowych objawów jest niestabilność emocjonalna, która może wpłynąć na to, jak te osoby wyrażają swoje uczucia. Mogą mieć trudności z kontrolowaniem swoich emocji i reagować na sytuacje w sposób, który może być trudny dla innych do zrozumienia lub zaakceptowania.
Osoby z BPD często doświadczają silnych emocji, w tym miłości, ale mogą mieć trudności z utrzymywaniem stabilnych i trwałych związków ze względu na ich niestabilność emocjonalną. Jednak z odpowiednią terapią i wsparciem mogą nauczyć się zarządzać swoimi emocjami i utrzymywać zdrowe związki.
Warto pamiętać, że osoby z zaburzeniami osobowości zasługują na miłość i szacunek tak samo jak każdy inny człowiek.
Nieleczone borderline – jakie mogą być konsekwencje?
Zaburzenie osobowości typu borderline jest zaburzeniem psychicznym, które, jeśli pozostaje nieleczony, może prowadzić do długotrwałych negatywnych skutków dla osoby cierpiącej na ten problem oraz jej bliskich.
Osoby z nieleczonymi zaburzeniami osobowości typu borderline często mają trudności w utrzymywaniu trwałych i satysfakcjonujących związków. Mogą często zmieniać partnerów, a ich relacje są często niestabilne i burzliwe.
Mogą mieć również problemy z samoregulacją emocji. Mogą łatwo wpadać w gniew, depresję, lęk lub euforię, co może prowadzić do trudności w codziennym funkcjonowaniu. Terapia pomaga osobom z zaburzeniem borderline rozpoznawać i stabilizować emocje.
Osoby, które nie poddają się terapii mogą podejmować zachowania impulsywne. Te zachowania natomiast mogą prowadzić do poważnych problemów, takich jak choroby, problemy finansowe, problemy z prawem i inne.
Osoby cierniące na zaburzenia osobowości borderline mogą doświadczać silnych myśli samobójczych i prób samobójczych. W przypadku braku odpowiedniej pomocy, takie zachowania mogą prowadzić do poważnego ryzyka dla życia, a nawet śmierci.
Ważne jest, aby zwrócić uwagę na te skutki i pomóc osobie z zaburzeniami borderline w uzyskaniu odpowiedniej pomocy i leczeniu, jeśli to możliwe. Terapia, leki i wsparcie ze strony rodziny i przyjaciół mogą pomóc w kontrolowaniu objawów i osiągnięciu stabilności emocjonalnej.
Osobowość borderline, a związki
Osoby z zaburzeniem osobowości borderline często mają trudności z utrzymywaniem trwałych, zdrowych związków. Ich niestabilne emocje, impulsywność, silna potrzeba bliskości i lęk przed porzuceniem mogą powodować trudności w utrzymywaniu satysfakcjonujących relacji z innymi ludźmi.
Osoby te często mają skłonność do idealizowania swojego partnera na początku związku, a następnie nagłego ich deprecjonowania. Mogą też mieć trudności z radzeniem sobie z konfliktami i zazdrością w związku.
Jednakże osoby z zaburzeniem osobowości typu borderline, podobnie jak każda inna osoba, mogą mieć zdrowe i satysfakcjonujące związki. Ważne jest aby, zrozumieć swoje emocje, pracować nad nimi i korzystać z odpowiedniego leczenia. Terapia poznawczo-behawioralna i psychodynamiczna są często stosowane w terapii osobowości tego typu.
W leczeniu osobowości z pogranicza często elementem terapii jest farmakoterapia. Lekarz psychiatra dobiera odpowiednie leki, które mogą wyciszyć część objawów i usprawnić funkcjonowanie pacjenta. Są to leki stabilizujące nastrój, leki przeciwdepresyjne, leki przeciwpsychotyczne.
Ważne jest, aby osoby te szukały pomocy, jeśli mają trudności z utrzymywaniem zdrowych związków. Zrozumienie swoich emocji i zachowań, a także uczenie się technik radzenia sobie z nimi, może pomóc w utrzymywaniu trwałych, zdrowych relacji.
