Lęk przed bliskością

Lęk przed bliskością – co to?

Lęk przed bliskością to stan emocjonalny, który objawia się silnym niepokojem i obawą przed głębszą relacją z innymi. Taki lęk może objawiać się w stosunku do bliskości fizycznej ale i emocjonalnej. Osoby dotknięte tym lękiem często obawiają się odrzucenia. Odzywają się też obawy związane z krytyką lub zdradą.

Fobia bliskości może objawiać się w różny sposób, od trudności w otwieraniu się na drugą osobę, unikania głębszych związków, po wręcz niechęć do bliskości fizycznej i emocjonalnej. Osoby te mają pragnienie bliskości jednak często w relacjach międzyludzkich paraliżuje je strach. Osoby doświadczające lęku starają się zachować dystans w relacji.

Lęk przed bliskością – test

Test na Lęk przed Bliskością

Poniższy test ma na celu pomóc Ci zrozumieć, czy możesz doświadczać lęku przed bliskością w swoich relacjach. Nie zastąpi profesjonalnej diagnozy. Jeśli masz wątpliwości co do swoich relacji lub odczuwasz dyskomfort w głębszej relacji, warto skonsultować się ze specjalistą – psychologiem lub psychoterapeutą.

Instrukcja: Odpowiedz na poniższe pytania jak najbardziej szczerze, wybierając odpowiedź, która najlepiej opisuje Twoje uczucia lub zachowania.

1. Czy unikasz nawiązywania głębszych relacji z innymi ludźmi?
   a) Zawsze
   b) Często
   c) Czasami
   d) Rzadko
   e) Nigdy
2. Jak się czujesz, gdy ktoś próbuje zbliżyć się do Ciebie emocjonalnie?
   a) Czuję silny niepokój
   b) Jestem trochę zaniepokojony/a
   c) Jestem neutralny/a
   d) Czuję się komfortowo
   e) Czuję się bardzo komfortowo
3. Czy zdarza Ci się nagle wycofywać z relacji, gdy staje się ona zbyt bliska?
   a) Zawsze
   b) Często
   c) Czasami
   d) Rzadko
   e) Nigdy4. Czy odczuwasz lęk przed odrzuceniem przez drugą osobę?
   a) Bardzo często
   b) Często
   c) Czasami
   d) Rzadko
   e) Nigdy5. Jak często czujesz potrzebę bycia samodzielnym/a i niezależnym/a, unikając angażowania się w relacje?
   a) Bardzo często
   b) Często
   c) Czasami
   d) Rzadko
   e) Nigdy6. Czy masz trudności z wyrażaniem swoich uczuć w relacjach?
   a) Zawsze
   b) Często
   c) Czasami
   d) Rzadko
   e) Nigdy7. Jak często myślisz, że bliskość z innymi może ograniczać Twoją wolność lub niezależność?
   a) Bardzo często
   b) Często
   c) Czasami
   d) Rzadko
   e) Nigdy8. Czy często wybierasz samotność zamiast przebywania z ludźmi?
   a) Zawsze
   b) Często
   c) Czasami
   d) Rzadko
   e) Nigdy

Interpretacja wyników:

• Przewaga odpowiedzi „a” i „b”: Możliwe, że doświadczasz silnego lęku przed bliskością, co może wpływać na Twoje relacje. Warto rozważyć konsultację z psychologiem.
• Przewaga odpowiedzi „c”: Możesz odczuwać pewien dyskomfort związany z bliskością, ale nie jest to dominujący problem w Twoim życiu. Monitorowanie sytuacji i ewentualna praca nad tym może być pomocna.
• Przewaga odpowiedzi „d” i „e”: Lęk przed bliskością nie wydaje się być znaczącym problemem w Twoim życiu. Jeśli jednak zdarzają się trudności w relacjach, warto przyjrzeć się innym czynnikom.

Pamiętaj! Wyniki tego testu mają jedynie charakter informacyjny. Nie zastąpią profesjonalnej porady. Jeśli masz wątpliwości dotyczące swoich emocji lub relacji, skonsultuj się z psychologiem lub psychoterapeutą.

Lęk przed bliskością – objawy

Lęk przed bliskością objawia się zarówno na poziomie emocjonalnym, jak i fizycznym, a jego symptomy mogą przejawiać się w zachowaniach i postawach, które uniemożliwiają tworzenie głębokich więzi.

• Trudność w dzieleniu się emocjami (niemówienie o swoich uczuciach)
• Dystans emocjonalny
• Unikanie zaangażowania
• Lęk przed zobowiązaniami
• Dystans fizyczny
• Unikanie intymności seksualnej
• Obawa przed zdradą lub odrzuceniem
• Nadmierna czujność
• Lęk przed utratą niezależności
• Pragnienie bycia niezależnym
• Tworzenie konfliktów
• Odsuwanie partnera
• Nawiązywanie powierzchownych relacji
• Nadmierne idealizowanie lub deprecjonowanie partnera
• Przeżywanie intensywnych nieprzyjemnych emocji przy próbie bliskości
• Unikanie sytuacji sprzyjających bliskością
• Nieustanne szukanie „idealnego” partnera
• Odrzucanie relacji z powodu drobnych problemów
• Unikanie długotrwałych relacji
• Związki oparte na unikaniu zaangażowania

Lęk przed bliskością – jak pomóc?

Psychoterapia indywidualna jest jednym z najskuteczniejszych sposobów pomocy osobom z lękiem przed bliskością. Psychoterapia daje możliwość głębokiej pracy nad mechanizmami wiążącymi się z lękiem.

W psychoterapii indywidualnej psychoterapeuta pomaga zidentyfikować i zmienić negatywne myśli oraz wzorce zachowań związane z bliskością. Terapia skupia się na uświadamianiu sobie irracjonalnych przekonań, które powodują unikanie bliskości, i zamianie ich na bardziej konstruktywne, sprzyjające budowaniu zdrowych relacji. Aby pokonać trudność która nam towarzyszy w codziennym życiu należy uświadomić sobie: Jak wygląda i objawia się moja trudność? Z czego wynika moja trudność?

Druga formą pomocy jest skorzystanie z terapii par. W takiej formie pomocy również możemy skupić się na lęku przed bliskością, ponieważ ta trudność wpływa również na drugą osobę w relacji. Ważnym elementem w terapii par będzie skupienie się na efektywnej komunikacji i dzielenie się myślami, uczuciami i potrzebami z drugą osobą.

Przyczyny lęku przed bliskością

Przyczyny lęku przed bliskością mogą być różne. Warto pamiętać, że lęk przed bliskością może być przyczyną kilku rożnych czynników.

• Brak pewności siebie, niskie poczucie własnej wartości może być jedną z przyczyn lęku przed bliskości. Czasem obawiamy się, że nie jesteśmy wystarczająco dobrzy, wystarczająco wartościowi, aby wejść w bliskie relacje międzyludzkie.
• Traumatyczne doświadczenia, których doświadczaliśmy w poprzednich związkach – doświadczanie przemocy fizycznej, psychicznej lub emocjonalnej. Ta trauma może prowadzić do strachu przez powtórzeniem owych doświadczeń w przyszłych związkach.
• Trudności w relacjach rodzinnych. Jeśli w okresie dzieciństwa byliśmy w niestabilnym środowisku, obserwowaliśmy niezdrowe relacje mogły wykształcić się negatywne wzorce, które utrudniają nam wejście w relacje z innymi.
• Bak zaspokajanych potrzeb we wczesnym dzieciństwie. Jedną z przyczyn może być, brak ciepła, uznania, bliskości w pierwszych latach życia dziecka. Gdy jako dzieci staramy się o uznanie, aprobatę miłości opiekunów, rodziców i nie otrzymujemy jej. Możemy w życiu dorosłym unikać wchodzenia w bliższe relacje właśnie z lęku, że zostaniemy odrzuceni.
• Strach przez bliskością może podsycać lęk przed intymnością fizyczną. Czasem gdy ludzie doświadczają strachu przed intymnymi kontaktami, unikają bliskich relacji.
• Doświadczenie zdrady w przeszłości. Jeśli w przeszłości doświadczyliśmy zdrady w związku romantycznym czy jakiejkolwiek innej relacji możemy mieć trudność z zaufaniem. Jeśli w relacji pochłaniają nas myśli o zdradzie emocjonalnej, fizycznej może to wywołać opisywany rodzaj lęku.

Lęk przed bliskością DDA

Lęk przed bliskością często ma swoje korzenie w trudnych doświadczeniach z dzieciństwa, a jednym z istotnych czynników, które mogą wpływać na rozwój tego lęku, jest Dorosłe Dziecko Alkoholika (DDA). DDA to termin opisujący osoby dorosłe, które dorastały w rodzinach, gdzie jedno lub oboje rodziców było uzależnionych od alkoholu. Tego rodzaju wychowanie niesie ze sobą pewne charakterystyczne doświadczenia, które mogą wpływać na sposób, w jaki osoby DDA funkcjonują w relacjach interpersonalnych, szczególnie w bliskich związkach.

Warto zauważyć, że lęk przed bliskością wśród DDA często jest częścią mechanizmów obronnych, które wykształciły się w dzieciństwie. Mechanizmy te miały na celu chronić dziecko przed bólem emocjonalnym i zranieniem. Na przykład, unikanie bliskości może być reakcją na traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa, gdzie bliskość emocjonalna była związana z bólem lub odrzuceniem.

W dorosłym życiu te mechanizmy, choć pierwotnie miały charakter adaptacyjny, mogą stać się przeszkodą w budowaniu zdrowych relacji. DDA mogą nieświadomie unikać związków lub wybierać partnerów, którzy są emocjonalnie niedostępni, co potwierdza ich lęki i przekonania o niemożliwości nawiązania głębokiej więzi.

Lęk przed bliskością u mężczyzn

Badania sugerują, że choć kobiety, jak i mężczyźni mogą doświadczać lęku przed bliskością, to jednak sposób, w jaki ten lęk się manifestuje, może różnić się w zależności od płci.

Mężczyźni częściej prezentują unikanie bliskości i dążą do emocjonalnego dystansu, co może wynikać z norm kulturowych oraz ich stylu przywiązania. U mężczyzn lęk przed bliskością często wiąże się z presją, by być samowystarczalnym, silnym i niezależnym. Badania pokazują, że mężczyźni mogą obawiać się, że zbyt duża bliskość emocjonalna zostanie odebrana jako słabość. Dodatkowo mężczyźni mogą obawiać się, że otwarcie się na bliskość emocjonalną naruszy ich kontrolę i autonomię.

Z badań wynika również, że mężczyźni i kobiety mogą stosować różne strategie unikania bliskości. Mężczyźni częściej stosują mechanizmy unikające (ang. avoidant attachment), w których dystansują się emocjonalnie i unikają głębokiego zaangażowania. W związkach mogą wydawać się chłodni, zdystansowani lub trudni do zbliżenia. W ramach teorii przywiązania (opracowanej przez Johna Bowlby’ego), badacze zwracają uwagę, że mężczyźni częściej wykazują styl przywiązania unikający. Styl przywiązania unikający u mężczyzn często prowadzi do zachowań, które mają na celu utrzymanie emocjonalnego dystansu w związku, co jest bezpośrednią manifestacją lęku przed bliskością.

Lęk przed bliskością u kobiet

Badania sugerują, że choć zarówno kobiety, jak i mężczyźni mogą doświadczać lęku przed bliskością, to jednak sposób, w jaki ten lęk się manifestuje, może różnić się w zależności od płci.

Kobiety częściej doświadczają lęku przed odrzuceniem, co prowadzi do nadmiernego zaangażowania i potrzeby stałej walidacji. U kobiet lęk przed bliskością często łączy się z obawami dotyczącymi utraty niezależności, niskim poczuciem własnej wartości, lękiem przed odrzuceniem i strachem przed byciem zranioną w relacji. Kobiety mogą obawiać się, że bliskość emocjonalna sprawi, że staną się zbyt zależne od partnera lub że zostaną ocenione za swoje emocje.

Z badań wynika, że mężczyźni i kobiety mogą stosować różne strategie unikania bliskości. Kobiety częściej przejawiają wzorce lękowo-ambiwalentne (ang. anxious attachment), co może skutkować nadmiernym zaangażowaniem, zaborczością lub potrzebą stałej uwagi partnera, co paradoksalnie również może prowadzić do unikania prawdziwej bliskości.

Badania nad różnicami w stylach przywiązania pokazują, że kobiety częściej prezentują styl przywiązania lękowo-ambiwalentny. Mogą przejawiać tendencje do nadmiernego angażowania się w relacje, co również może być formą unikania prawdziwej, zdrowej bliskości, ponieważ wiąże się z lękiem przed odrzuceniem.

Choć te różnice mogą wynikać z norm społecznych i uwarunkowań kulturowych, w praktyce każda jednostka doświadcza bliskości w indywidualny sposób, a lęk przed nią może być związany z osobistymi doświadczeniami i relacjami z przeszłości. Zrozumienie tych różnic może pomóc w lepszym rozpoznaniu mechanizmów obronnych w relacjach i w pracy nad zdrowymi więziami.