Spis treści
Psychologia psychodynamiczna – Główne założenia
Podejście psychodynamiczne zostało opracowane na podstawie dorobku współczesnej psychiatrii oraz uznanych koncepcji psychoanalitycznych. Paradygmat psychoanalityczny zakłada, że rozumienie życia psychicznego wymaga refleksji nad nieświadomością. W psychodynamicznej psychologii pojęcie nieświadomości jest jednym z kluczowych.
Teoria psychoanalityczna twierdzi, że życiem człowieka sterują nieuświadomione mechanizmy działania, wewnętrzne konflikty, pragnienia, potrzeby, sposoby interpretowania rzeczywistości społecznej oraz wzorce relacji interpersonalnych.
Ten rodzaj terapii zakłada, że kluczem do nieświadomości są marzenia senne, objawy nerwicowe, przejęzyczenia oraz nabyte w dzieciństwie nieuświadomione sposoby tworzenia i przeżywania relacji z innymi ludźmi, a tym samym z terapeutą. Innymi słowy wspólnie z terapeutą koncentrujemy się na rozwiązaniu nieświadomych konfliktów. oraz na swoich problemach.
Terapeuta psychodynamiczny poprzez tak wyglądający proces terapii nabywa informacje o życiu pacjenta (np. analiza oporu) i wykorzystuje je w przepracowaniu trudnych wątków. Dzięki temu może dowiedzieć się gdzie leży centrum emocjonalnego konfliktu. W podejściu psychodynamicznym osobowość człowieka składa się z ID – dążącego do zaspokojenia podstawowych instynktów, EGO – godzącego wymagania id z ograniczeniami społecznymi, SUPEREGO – reprezentującego uwewnętrznione normy rodzicielskie i społeczne.
Psychoterapia psychodynamiczna na czym polega?
Psychoterapia psychodynamiczna toczy się w oparciu o relację terapeutyczną czyli więź, jaka rozwija się pomiędzy pacjentem a terapeutą w trakcie trwania leczenia. Sesja odbywa się „twarzą w twarz”, a uczestnicy mają ze sobą kontakt wzrokowy, co sprzyja budowaniu wzajemnej relacji. Toczy się w jej trakcie dialog terapeutyczny.
W terapii psychodynamicznej Pacjent dzięki wsparciu terapeuty zachęcany jest do swobodnego dzielenia się swoimi myślami, skojarzeniami, odczuciami. Terapeuta stawia hipotezy dotyczące życia psychicznego pacjenta, uwzględniając treści wnoszone przez niego podczas sesji, dane biograficzne i dynamikę relacji terapeutycznej. Pacjent przy pomocy swojego terapeuty zauważa własne mechanizmy obronne. Umożliwia to uzyskanie wglądu w swoje stany emocjonalne, a z czasem na wyzbycie się wewnętrznego cenzora.
Psychoterapia psychodynamiczna, a poznawczo behawioralna
Porównanie podejścia psychodynamicznego i behawioralnego to porównanie dwóch zupełnie różnych i sprzecznych ze sobą założeń teoretycznych. Obie koncepcje są uznane na całym świecie i skutecznie stosowane w leczeniu wielu zaburzeń (w tym zaburzeń osobowości), jednak sposoby, w jakie oba paradygmaty konceptualizują pacjenta, terapeutę i proces terapeutyczny są zupełnie różne, co widoczne jest wyraźnie w procesie terapii.
W przypadku terapii poznawczo-behawioralnej źródła problemów pacjenta należy upatrywać w tym, jak pacjent interpretuje rzeczywistość, która go otacza, jakie są jego własne rozważania i tym, jak i co o niej myśli. Bada to, przez analizowanie wyuczonych zachowań, stereotypowych myśli, przekonań i zautomatyzowanych reakcji.
Terapia psychodynamiczna jest skoncentrowana na modyfikacji sposobu myślenia. Posługuje się w tym celu staranną analizą myśli (oraz okoliczności, w jakich się pojawiają), a także uczy ich świadomego kontrolowania. Cel terapii poznawczo-behawioralnej osiąga się m.in. dzięki zastosowaniu bardziej adaptacyjnego sposobu interpretacji rzeczywistości. Terapia może trwać kilka miesięcy, ale czasem nawet kilka lat.
W terapii psychodynamicznej źródeł problemów pacjenta upatruje w nieświadomych przekonaniach pacjenta, które z kolei są źródłem objawów, z którymi pacjent zgłasza się na terapię. Przekonania te mogą mieć formę konfliktu intrapsychicznego, który rozgrywa się między przeciwnymi siłami popędów, czyli potrzeb instynktownych i norm społecznych. W tym celu terapia dąży do usprawnienia stosowania przez pacjenta mechanizmów obronnych, czyli nieświadomych, oraz uświadamianych zachowań i tendencji w celu usunięcia objawu.
Problem pacjenta może jednak mieć także charakter deficytowy, czyli źródłem objawów i dysfunkcyjnego postępowania pacjenta jest nieprawidłowa budowa jego osobowości i w związku z tym jej nieprawidłowe funkcjonowanie. Prowadzić może to np. do zaburzeń nerwicowych czy innych schorzeń jak zaburzenia lękowe.
Jak działa psychoterapia psychodynamiczna
Szczególnie istotna dla terapeuty psychodynamicznego jest analiza mechanizmu przeniesienia czyli nieświadomego procesu, który polega na kierowaniu do terapeuty oraz innych osób z otoczenia uczuć, oczekiwań, postaw jakich pacjent doświadczał wobec znaczących osób w przeszłości. Zadaniem terapeuty jest tą zależność wychwycić. Terapeuta dostosowuje swoją aktywność do pacjenta tak, by wywołać określone reakcje.
Na czym polega terapia psychodynamiczna? Praca terapeutyczna polega na dostarczaniu pacjentowi nowego rozumienia jego rzeczywistości wewnętrznej i zewnętrznej oraz umożliwienie mu przeżycia doświadczenia interpersonalnego w relacji terapeutycznej, które stanowi bazę do wprowadzania korzystnych zmian w funkcjonowaniu psychicznym i społecznym. Dzięki temu może poprawić się ogólna zdolność pacjenta do funkcjonowania.
W nurcie psychodynamicznym odbywa się sesje, z czego zazwyczaj pierwsze 2-3 mają charakter konsultacyjno-diagnostyczny, podczas których terapeuta musi zorientować się jaka jest osobowość człowieka, który pojawia się w gabinecie, na czym polega problem, z którym pacjent się zgłosił i czy akurat on jest odpowiednia osobą, by pomóc pacjentowi.
Czasem terapeuta poleca pacjentowi udanie się na konsultację do psychiatry, ponieważ w niektórych przypadkach konieczne jest połącznie terapii psychologicznej z farmakoterpią (tzw. terapia wiązana), w związku z tym pomoc lekarza okazuje się niezbędna. Nie zawsze też terapeuta nie będący lekarzem potrafi tą kwestię jednoznacznie rozstrzygnąć.
Jeśli terapeuta postanawia zaproponować pacjentowi terapię ustala z nim jej warunki, kontrakt, czyli zasady według których będzie się ona toczyć. Ustalane są na koniec także cele, czyli swoiste drogowskazy, które obu uczestnikom terapii mają wskazywać kierunek, w którym powinni podążać. Zadaniem pacjenta jest stosowanie się do tych właśnie reguł.
Zakłada się, że osiągnięcie celów terapii adekwatnych do możliwości pacjenta wyznacza jej koniec, choć należy podkreślić, że na każdym etapie leczenia może zmienić się to, co jest celem terapii psychodynamicznej.
Psychoterapia psychodynamiczna zaburzenia osobowości
Psychoterapia psychodynamiczna jest stosowana jest nie tylko z codziennych problemach psychicznych ale również w leczeniu zaburzeń osobowości, które wynikają z trudności wczesnego dzieciństwa lub konfliktów wewnętrznych.
Terapeuta pomaga pacjentowi w zrozumieniu i rozwiązaniu ukrytych konfliktów, rozwinięciu zdrowych mechanizmów obronnych i poprawie relacji interpersonalnych.
Kim jest terapeuta psychodynamiczny?
Terapeuta psychodynamiczny musi spełniać określone kwalifikacje, aby profesjonalnie praktykować i udzielać skutecznej pomocy pacjentom. Przedstawiciele podejścia psychodynamicznego określają do spełnienia warunki:
- Musi posiadać wykształcenie w dziedzinie psychologii, psychiatrii, socjologii, pedagogiki lub innych pokrewnych dziedzinach.
- Psychoterapeuci psychodynamiczni przechodzą długotrwałe i intensywne szkolenie w ramach programu akredytowanego przez odpowiednie stowarzyszenia lub organizacje zawodowe. Programy szkoleniowe obejmują teorię psychodynamiczną, techniki terapeutyczne, superwizję i praktykę kliniczną.
- W zależności od kraju i regionu, psychoterapeuci psychodynamiczni mogą być zobowiązani do uzyskania certyfikatów lub licencji.
- Powinien mieć praktykę kliniczną, w czasie której zdobywa doświadczenie w pracy z pacjentami. Szkolenie kliniczne, praktyka pod nadzorem doświadczonego terapeuty oraz długoterminowa praktyka terapeutyczna są ważne dla rozwoju umiejętności terapeutycznych.
- Powinien kontynuować własny rozwój, uczestnicząc w szkoleniach, konferencjach i grupach superwizyjnych. Superwizja, czyli regularne spotkania z doświadczonym terapeutą.
Ważne jest, aby terapeuta posiadał odpowiednie wykształcenie, ukończył akredytowane szkolenie i praktykę, oraz jest członkiem odpowiednich stowarzyszeń zawodowych. Skuteczność psychoterapii psychodynamicznej jest różna, zazwyczaj zależy od stopnia zaangażowania oraz osobistych predyspozycji pacjenta. Terapia psychodynamiczna przynosi efekty dla osób zmagających się z problemami w codziennym życiu i pozwala m.in pozbyć się zachowań nałogowych, zwiększyć poczucie bezpieczeństwa oraz nauczyć może budowania bliskich relacji.
