Depresja lękowa

Co to jest depresja lękowa?

Depresja lękowa cechuje się występowaniem zarówno objawów depresyjnych, jak i lękowych, jednakże żaden z objawów, to jest depresyjny ani lękowy nie dominuje nad drugim. Ponadto widoczne są również objawy fizyczne. Zauważa się coraz częstsze występowanie depresji lękowej. Zaburzenia depresyjno – lękowe mogą wystąpić w każdym wieku, a ich przebieg zależny jest od:

• uprzednich doświadczeń pacjenta,
• jego otoczenia oraz
• odporności na stres.

Ponadto badania pokazują, iż:

• kobiety cechują się wyższym poziomem lęku i objawów depresyjnych,
• najwyższy poziom lęku i depresji zaobserwowano u osób mieszkających samotnie,
• osoby zażywające substancje psychoaktywne mają wyższy poziom lęku.

Głęboka depresja lękowa

Jak wynika z badań, pacjenci cierpiący na depresję lękową jeszcze częściej niż w przypadku depresji wykazują skłonności samobójcze. Jest to związane z pobudzeniem psychomotorycznym, któremu towarzyszy poczucie napięcia, co oznacza, że osoba jest w ciągłym poczuciu zagrożenia.

Depresja lękowa – objawy

Depresja lękowa charakteryzuje się następującymi objawami:

• uczucie przygnębienia,
• uczucie niepokoju,
• ataki paniki,
• smutek,
• nadmierna płaczliwość,
• poczucie beznadziejności,
• poczucie bezwartościowości,
• poczucie zagrożenia,
• trudności z koncentracją,
• problemy z pamięcią,
• problemy z podejmowaniem decyzji,
• obniżona samoocena,
• niemożność przeżywania radości,
• brak energii,
• brak motywacji do działania,
• wycofanie się z codziennych aktywności życiowych,
• szybka męczliwość,
• zaburzenia snu,
• utrata apetytu,
• pobudzenie psychoruchowe,
• niepokój emocjonalny i ruchowy,
• utrata zainteresowań, w tym utrata zainteresowania życiem,
• występowanie stanów lękowych, lęk pojawia się sporadycznie lub okresowo,
• gonitwa myśli,
• występowanie negatywnych myśli, w tym mogą pojawić się myśli samobójcze skutkujące podejmowaniem prób samobójczych.

Objawy somatyczne występujące w depresji lękowej zostaną dokładniej omówione w dalszej części artykułu.

Depresja lękowa – objawy somatyczne

W zaburzeniach depresyjno-lękowych występują również dolegliwości somatyczne, inaczej zwane wegetatywnymi lub fizycznymi. Do tej grupy objawów można zaliczyć:

• kołatanie serca,
• uczucie bólu w klatce piersiowej,
• płytki oraz szybszy oddech,
• duszność,
• nadmierne pocenie się,
• suchość w ustach,
• drżenie,
• bóle głowy,
• zawroty głowy,
• zaburzenia układu pokarmowego, to jest nudności, wymioty, biegunki.

Depresja lękowa – przyczyny

Rozwój depresji lękowej może być zależny od następujących czynników:

• czynniki genetyczne – osoby, u których w rodzinie występowały zaburzenia depresyjno – lękowe mogą być bardziej narażone na ich wystąpienie,
• czynniki środowiskowe, na przykład zmiana miejsca zamieszkania,
• czynniki psychologiczne, do których należą:
  • tłumienie emocji,
  • ukrywanie emocji,
  • nieumiejętność adekwatnego rozładowywania emocji,
  • trudności w funkcjonowaniu społecznym,
  • trudności z radzeniem sobie w sytuacjach stresowych,
  • poczucie niższości,
  • poczucie odrzucenia,
  • neurotyczność,
  • perfekcjonizm,
  • doświadczenie traumy,
  • zażywanie substancji psychoaktywnych.

Przyczyny depresji lękowej są złożone i najczęściej są interakcją wielu czynników.

W literaturze opisane zostały modele współchorobowości zaburzeń lękowych i depresyjnych, są to:

1. model neurohormonalny, według niego czynnikiem wyzwalającym lęk, a w dalszej kolejności depresję, jest zwiększenie aktywności osi podwzgórze – przysadka -nadenercza,
2. modele monoaminoergiczne, które pokazują, że zaburzenia lękowo – depresyjne są następstwem dysfunkcji układu noradrenergicznego oraz układu serotoninergicznego,
3. modele psychologiczne przedstawiają, że:
   • źródłem lęku jest poczucie bezradności,
   • źródłem depresji jest poczucie beznadziejności,
   • lęk wiąże się z obawą przed przyszłymi wydarzeniami,
   • lęk jest następstwem strachu o charakterze antycypacyjnym,
   • depresja wynika z poczucia straty.
   Powstał również Trzyczęściowy Model Lęku i Depresji autorstwa Clarka i Watsona, w którym ukazano, że cechy osobowości wykazują bliski związek z czynnikami psychologicznymi sprzyjającymi rozwojowi zaburzeń depresyjnych lub zaburzeń lękowych. Na tej podstawie tłumaczy się występowanie tych zaburzeń z nasileniem trzech cech:
   1. Negatywnego afektu, który jest wspólny dla depresji i lęku, ponieważ wiąże się z odczuwaniem cierpienia wynikającego z poczucia niższości, poczucia odrzucenia, trudności w funkcjonowaniu społecznym, obniżenia krytycyzmu.
   2. Pozytywnego afektu – niewielki pozytywny afekt połączony z anhedonią, czyli niemożnością odczuwania przyjemności jest typowy dla depresji.
   3. Pobudzenia wegetatywnego, które jest charakterystyczne dla lęku.

Pozytywny afekt oraz pobudzenie wegetatywne odróżnia pacjentów z zaburzeniami depresyjnymi od pacjentów z zaburzeniami lękowymi.

Depresja lękowa icd-10

ICD-10 to Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, w której zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania mają symbol F. Zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane są określone jako F41.2. Kategoria ta ma zastosowanie, w przypadku, gdy występują objawy lęku i depresji, ale:

• żadne z nich nie przeważa w sposób zdecydowany, to znaczy ani objawy depresji, ani objawy lęku nie dominują, a także
• żaden z objawów rozważany oddzielnie nie osiąga stopnia nasilenia, który uzasadniałby postawienie rozpoznania,
• niezbędne jest również występowanie okresowych objawów wegetatywnych, takich jak między innymi:
  • przyspieszone bicie serca,
  • suchość w ustach,
  • drżenie.

Natomiast jeśli zarówno objawy lęku, jak i depresji występują w nasileniu uzasadniającym oba te rozpoznania, wówczas należy uwzględnić oba te zaburzenia, to jest zaburzenia lękowe oraz zaburzenia depresyjne, a nie kategorię mieszaną.

Nerwica lękowa a depresja lękowa

Nerwica lękowa to inaczej zaburzenia lękowe uogólnione. Od depresji lękowej odróżnia ją występowanie przewlekłego lęku. Lęk jest wolnopłynący, czyli nieprzypisany do konkretnych sytuacji. Jak już wyżej opisano, w depresji lękowej występują i objawy depresyjne i objawy lękowe, lecz lęk w tym przypadku pojawia się sporadycznie lub okresowo i nie osiąga aż tak dużego nasilenia, jak w przypadku nerwicy lękowej.

Czy depresja lękowa jest uleczalna?

Leczenie depresji lękowej jest długotrwałe i wymaga indywidualnego podejścia. Skuteczność leczenia zależy od:

• motywacji pacjenta,
• jego cech osobowości,
• chęci współpracy,
• współwystępowania innych chorób,
• poziomu nasilenia objawów.

Istotne jest, że w dzisiejszych czasach pacjenci z diagnozą zaburzeń depresyjno – lękowych mogą być poddani skutecznemu leczeniu, szczegółowe metody zostaną przedstawione w dalszej części artykułu.

Czy depresja lękowa jest dziedziczna?

Jednym z czynników wystąpienia depresji lękowej są czynniki genetyczne. Jednakże należy podkreślić, jak już zostało to ukazane w niniejszym artykule, iż przyczyny depresji lękowej są złożone i najczęściej są interakcją wielu czynników.

Depresja lękowa – jak leczyć?

Obecnie posiadamy sposoby skutecznego leczenia depresji lękowej. Należą do nich:

• stosowanie farmakoterapii,
• stosowanie psychoterapii.

Diagnoza depresji lękowej jest stawiana przez lekarza psychiatrę. W przypadku terapii sekwencyjnej zakłada się, że w pierwszej kolejności leczy się zaburzenie pierwotne, a następnie zaburzenie współistniejące, lekarz psychiatra ocenia nasilenie objawów lęku i depresji oraz towarzyszące im ryzyko, głównie ryzyko podjęcia próby samobójczej. Najczęściej rozpoczyna się leczenie od objawów depresyjnych. Natomiast w przypadku terapii równoległej korzysta się z metod leczenia wywierających zarówno działanie przeciwdepresyjne, jak i przeciwlękowe. Stosuje się leki:

• przeciwdepresyjne, których zadaniem jest wyregulowanie poziomu neuroprzekaźników w mózgu, takich jak serotonina, dopamina, noradrenalina,
• przeciwlękowe, które są stosowane, w przypadku nasilenia objawów lękowych i fizycznych,
• neuroleptyczne, podobnie jak leki przeciwlękowe są stosowane w przypadku nasilenia objawów lękowych i fizycznych.

Leki mają na celu złagodzenie objawów, takich jak, między innymi stałe uczucie smutku czy niepokoju. Należy pamiętać, iż pierwsze efekty działania leków zauważa się po około trzech – czterech tygodniach. W przypadku nasilenia objawów pacjent powinien niezwłocznie skontaktować się z lekarzem psychiatrą.

Do niefarmakologicznych metod leczenia zaburzeń depresyjno – lękowych należy psychoterapia. Wizyty u psychoterapeuty mogą pomóc w rozpoznawaniu trudności, nauczeniu się sposobów rozładowywania emocji czy zwróceniu uwagi na błędne identyfikowanie emocji.

Często w przypadku depresji lękowej zaleca się jednoczesne stosowanie leczenia farmakologicznego oraz psychoterapeutycznego. Zdarza się, że objawy są tak bardzo nasilone, że osoba może podjąć psychoterapię dopiero w momencie, gdy objawy zostaną złagodzone przez leki.

Depresja lękowa – jak pomóc?

Aby leczenie zaburzeń depresyjno – lękowych było jak najbardziej skuteczne, ważne są czynności, które powinien wykonywać pacjent równocześnie z zażywaniem leków oraz uczęszczaniem na psychoterapię, należą do nich:

• dbanie o stałe pory posiłków,
• wprowadzenie stałych pór snu,
• regularna aktywność fizyczna,
• ćwiczenia relaksacyjne, na przykład ćwiczenia oddechowe czy joga, ponieważ obniżają poziom lęku,
• zadbanie o odpoczynek,
• unikanie używek,
• akceptowanie pojawiających się emocji,
• szukanie wsparcia,
• znajdowanie czasu na przyjemności w ciągu dnia, na przykład słuchanie ulubionej muzyki,
• ustalanie realistycznych celów, które mogą pomóc w budowaniu pewności siebie.