Jest to zaburzenie charakteryzujące się: spowolnieniem myślenia lub jego przyspieszeniem (mantyzm), przerwami w myśleniu (otamowanie). Moją również występować przeskoki myślowe między wątkami znane jako skrajne przyspieszenie toku myślenia. Wątki nawiązują często do różnych sytuacji z życia klienta. Jest też związane z niedostatecznym różnicowaniem pojęć zbliżonych np. logicznie czy dźwiękowo. Mogą powodować lęk, poczucie winy czy panikę.
Wyróżniamy następujące zaburzenia:
- Lepkość ciągłości myślenia – trudność przerwania wątku myślenia, wracanie do niego, uszczegółowienie, uzupełnianie zbędnymi szczegółami.
- Rozkojarzenie – może występować w stanie silnego wzburzenia, tuż przed zaśnięciem lub jako marzenia na jawie. Towarzyszą mu: dziwaczność, nieuporządkowany charakter, kolejno, brak określonego celu przy jednoczesnym pozostawaniu w relacji z wyobrażeniami czy sytuacją, porozrywany tok myślenia, skróty, opuszczenia, mieszanie się tematów realnych z urojeniowymi, zastępowanie nazw spostrzeganych osób lub przedmiotów innymi określeniami (metonimia).
- Ambisentencja – istnienie w tym samym czasie sprzecznych sądów między którymi może nie być spójności czy związków.
- Natłok – poczucie obecności w ich głowie zbyt wielu różnych myśli w tym samym czasie. Chory może przypisywać zjawisko oddziaływaniom z zewnątrz, np. przesyłanie ich przez inne osoby czy zjawiska nadprzyrodzone. Takie wypowiedzi są już urojeniami. Możemy rozróżnić dwa typy „natłoku myśli” – w przeszłości (nadmierne analizowanie przeróżnych, często błahych sytuacji przyszłości) i w przyszłości (zastanawianie się nad tym, co może, ale często się nie wydarza).
- Poczucie pustki myślowej – może być rozumiane urojeniowo jako odbieranie myśli z głowy. Może być jednym z objawów schizofrenii. Pacjent często uważa, że myśli te pochodzą od kogoś/czegoś z zewnątrz. Ma poczucie ich obcości.
- Myślenie życzeniowe.
- Ruminacje (natrętne i nawracające negatywne myśli, ,,przeżuwanie emocji”) to obsesyjne myśli dotyczące np. wątpliwości dotyczących różnych czynności niż słów.
Często myśli mają łagodny charakter. Mogą być związane z dowolnym obszarem życia np. seksualnością, codziennymi sprawami, tożsamością, światopoglądem czy wartościami. Myśli powodujące psychiczne cierpienie mogą dotyczyć zagrożeń lub niebezpieczeństw obecnych i przewidywanych. Mogą to być uzasadnione lub wyimaginowane. Unikanie konfrontacji może je wzmacniać.
Natłok myśli pojawia się jako objaw w następujących chorobach i zaburzeniach: Spektrum choroby afektywnej dwubiegunowej, mania, depresja, nerwica, fobie, hipomania, stany mieszane, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, zaburzenia lękowe (w tym zaburzenie paniczne, zaburzenie lękowe uogólnione oraz u osób z PTSD), Schizofrenia, ADHD, problemy z tarczycą.
Myśli automatyczne są instynktowną odpowiedzią na wydarzenia, pojawiają się raczej poza naszą „świadomością”. Na ich jakość mają wpływ nasze doświadczenia oraz przekonania. Kwestie związane z myślami mają też podłoże biologiczne. Uruchamia się układ limbiczny (odpowiada za automatyczne wyuczone reakcje emocjonalne). Następuje „odcięcie” od logicznego myślenia właściwego dla kory mózgowej.Analizie sprzyjają takie cechy jak: niska samoocena, perfekcjonizm, pesymizm, poszukiwanie akceptacji czy dostosowywanie się do oczekiwań innych.
Natłok myśli – objawy
- Myśli pojawiają się w głowie mimowolnie i są niepowiązane,
- Dezorganizacja funkcji poznawczych i działania,
- Szybka zmiana tematu,
- Nadmierna ilość myśli,
- Fizyczne obawy np. potliwość, szybsze bicie serca, palpitacje, problemy z utrzymaniem wagi,
- Wrażenie, że myśli napływają nieustannie jedna za drugą,
- Zmęczenie umysłowe,
- Zaburzenia snu,
- Uczucie niepokoju i dezorientacji,
- Brak umiejętności zrelaksowania się,
- Trudności z podjęciem decyzji,
- Drażliwość.
Natłok myśli – jak zatrzymać
Próba kontrolowania czy odpychania jak i walki z nimi najczęściej kończy się nasileniem i paradoksalnie prowadzi do kolejnych natłoków.
Warto pamiętać, że myśl to tylko myśl i nie mamy na to żadnego wpływu. Mamy jedynie wpływ na to co z nią zrobimy.
Warto pamiętać o wypracowaniu konkretnych powtarzalnych zdan czy rytuałów.
Pięć pytań, które są zasadami zdrowego myślenia stworzonymi przez Maxie C. Maultsby-ego :
– czy ta myśl jest oparta na oczywistych faktach?
– czy ta myśl chroni moje życie i zdrowie?
– czy ta myśl pomaga mi osiągać bliższe i dalsze cele?
– czy ta myśl pomaga mi rozwiązywać konflikty lub im zapobiegać?
– czy ta myśl pomaga mi czuć się tak, jak chcę?
Leczenie farmakologiczne i wsparcie specjalisty.
Pomaga też przytulenie (oksytocyna i wazopresyna), rozróżnianie faktów od opinii a także praktykowanie dłuższej aktywności np. sprzyjającej spokojowi jak medytacja, ciepła kąpiel czy spacer.
Dobrym sposobem jest też Mindfullnes, wizualizacja i afirmacja, kotwica (zdanie, myśl, dźwięk albo czynność wiązane z bezpieczeństwem), odwracanie uwagi.
Postawa „tu i teraz”.
Zapisywanie myśli.
Pozytywne myślenie i konstruktywna krytyka myśli.
Istotny jest czas na regenerację, zbilansowana dieta, przeciwdziałanie czynnikom stresogennym na bieżąco i monitoring tego na co zwracamy uwagę i czemu przypisujemy znaczenie.
Pracując z natłokiem zaleca się doskonalenie równowagi między poszczególnymi obszarami życia.
Nerwica natręctw
Nerwica natręctw (obsessive-compulsive disorder – zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (Ocd)) to zaburzenie psychonerwicowe charakteryzujące się obecnością obsesji oraz natrętnych czynności, których konieczność realizacji jest napędzana przez lęk (inaczej kompulsje). Ta choroba ma zmienny przebieg. Po gorszych momentach, następuje uspokojenie się objawów. Mogą dotyczyć każdego.
Depresja
Najczęściej pojawiają się ruminacje, myśli o charakterze katastroficznym. Mogą stanowić sposób na radzenie sobie ze stresem i emocjami. Mogą być też związane z przeżytą traumą. Często obejmują negatywne emocje. Na ich rozwój mogą mieć również wpływ czynniki biologiczne, psychologiczne czy społeczne.
