Obsesje i kompulsje – jak z nimi walczyć? 

Obsesyjne, czyli natrętne myśli 

Każdy z nas miewa czasami dziwne, napawające lękiem i irracjonalne myśli, co wydaje się normalne i zrozumiałe, patrząc na natłok obowiązków i sprawunków, które każdego dnia trzeba wykonać. Ich występowanie nie świadczy od razu o zaburzeniu. W przypadku osób z OCD takie sytuacje wyglądają inaczej – zmienia się częstotliwość i natężenie występowania nietypowych myśli. 

Obsesje to nawracające, natrętne myśli, które często nawiedzają chorego. Mają charakter automatyczny, są irracjonalne i charakteryzują się dużym nasileniem. Wiążą się z odczuwaniem negatywnych emocji, powodując cierpienie. Osoba z OCD chce się ich pozbyć, jednak nie jest to proste, a próby stawiania oporu czy odwrócenia uwagi skazane są na porażkę. 

I choć natrętne myśli mogą dotyczyć niemal każdej codziennej lub niecodziennej czynności, sytuacji czy stanu, wyróżnia się kilka najczęściej występujących obsesji: 

• brud, 
• choroba, 
• niepewność (niedokręcone kurki, otwarte drzwi, okna), 
• natrętne, bluźniercze, obsceniczne myśli, 
• czyny aspołeczne, niemoralne, 
• sprawianie krzywdy sobie lub innym, 
• układanie czy poprawianie ustawienia przedmiotów, pedantyczność. 

Kompulsje – czy to tylko mycie rąk? 

Kompulsje to powtarzające się, natrętne czynności, które chory musi wykonać, aby pozbyć się natrętnych myśli. Mogą objawiać się w formie pojedynczych zachowań (np. mycie rąk, sprawdzanie, czy drzwi są zamknięte, zbieranie przedmiotów, układanie czy poprawianie ułożenia rzeczy), jak i złożonych rytuałów (np. „przed wejściem do domu muszę okrążyć samochód 2 razy, obejść blok zgodnie z ruchem wskazówek zegara, inaczej mój partner ciężko zachoruje”). Są równie nasilone, co obsesje; trudno jest się pozbyć potrzeby wykonywania ich, ponieważ powstrzymywanie się związane jest z ogromnym dyskomfortem i lękiem, którego doświadcza chory. Zachowania te są irracjonalne, o czym chory wie, jednak nie ma to większego znaczenia – musi je wykonać.

Chyba mam zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne – co robić?!

Jeśli zauważysz u siebie objawy, które mogą świadczyć o zaburzeniach obsesyjno-kompulsyjnych, należy niezwłocznie udać się do psychologa lub psychiatry. O ile podejrzenie choroby jest słuszne, odkładanie wizyty może spowodować pogłębienie się objawów i pogorszenie stanu psychicznego. Poddawanie się natrętnym myślom poprzez spełnianie kompulsji jest sposobem uzyskania chwilowej ulgi, jednak z czasem obsesje będą pojawiać się coraz częściej, wywołując niepokój i lęk, co spowoduje nasilenie poprzez intensyfikację stojących za nimi mechanizmów.  

W zależności od skali objawów zaburzenia nerwicowego, a także ewentualnych chorób towarzyszących, np. zaburzeń afektywnych (depresja, choroba afektywna dwubiegunowa) lub zaburzeń lękowych (np. zespół lęku uogólnionego), aby pozbyć się natręctw należy zasięgnąć pomocy psychologa lub psychiatry. Specjaliści zdecydują czy oprócz psychoterapii, konieczne jest włączenie leczenia farmakologicznego. Przy leczeniu zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych nie należy unikać wizyty u psychologa – leki wyłączą objawy, jednak po zaprzestaniu przyjmowania, mogą powrócić. Jedynie psycholog pomoże pomóc pozbyć się natręctw, a nie jedynie wyciszyć je. 

W leczeniu OCD polecana jest psychoterapia poznawczo-behawioralna, która opiera się na ekspozycji na źródło lęku i nauce technik powstrzymywania reakcji. Niestety bardzo ważna w tym procesie jest cierpliwość i motywacja do zmiany. Proces wychodzenia z zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych może być trudny i długotrwały, jednak terapia jest najskuteczniejszym sposobem na pozbycie się natręctw i zapewnienie sobie poczucia ulgi.