Jak rozmawiać z dzieckiem samookaleczającym się?

Jak reagować na samookaleczenie?

Niezbędne jest zapewnienie odpowiedniej pomocy w zależności od powagi sytuacji. Może to oznaczać pierwszą pomoc psychologiczną, wizytę u specjalisty zdrowia psychicznego, czy nawet wezwanie karetki, jeśli zagrożenie życia jest poważne. Jednocześnie rozmawiaj ze swoim dzieckiem, staraj się zainteresować jego uczuciami i problemami. Zachęcaj do otwartości, możesz starać się otwierać dziecko poprzez zadawanie pytań ale bez nacisku, szanując jego potrzebę przestrzeni, jednocześnie pokazując, że jesteś dostępny i gotów do wsparcia.

Warto także, abyś edukował się na temat samookaleczeń i problemów zdrowia psychicznego, aby lepiej zrozumieć sytuację swojego dziecka. Budowanie zaufania jest istotne; pracuj nad relacją, aby Twoje dziecko czuło się bezpiecznie, wyrażając swoje myśli i uczucia. Bezpieczne środowisko domowe jest fundamentem dla jego zdrowia psychicznego.

Bądź uważny na dalsze oznaki problemów, ale rób to dyskretnie, aby nie naruszyć prywatności swojego dziecka. Pamiętaj również, aby dbać o własne emocje. Nie zapominaj o własnych potrzebach i szukaj wsparcia, gdy jest to konieczne.

Zarówno prewencyjnie jak i w sytuacjach, kiedy samookaleczanie miało już miejsce, warto rozwijać w dzieciach umiejętności społeczne, emocjonalne oraz przygotowywać do radzenia sobie z problemami. Takie działania prowadzą do rozwijania się odporności psychicznej. Jak to robić?

1. Ustal co może pomóc złagodzić stres, ból, przykrości czy zranienie emocjonalne,
2. Co może wzmocnić dziecko i pomóc dziecku nabrać pewności siebie,
3. Co utrwali jego najcenniejsze umiejętności, cechy, działania,
4. Naucz optymizmu – patrzenie, że szklanka jest do połowy pełna a nie pusta pomaga przezwyciężyć kryzysy.

Bardzo pozytywnie na dziecko lub nastolatka, który samookalecza się mogą wpływać wzajemne relacje. Zrozumienie i wsparcie ze strony rodziny jest niezwykle ważne i daje poczucie bezpieczeństwa, bliskości i ważności. Jednak bardzo ważne jest, aby nie wymuszać na dziecku obietnicy, że nigdy więcej tego nie zrobi, ponieważ jest to poza jego kontrolą. Złamanie obietnicy może mu dać poczucie, że jest nieskuteczne i pogłębić problemy z nastrojem i samooceną. Dobrze jest też wiedzieć, że rozwiązanie problemu, nawet przy pomocy specjalisty, nie nastąpi szybko – jest to problem złożony, który wymaga czasu i pracy, najczęściej nie tylko nastolatka, ale i całej jego rodziny.

Samookaleczenie u nastolatków i młodych dorosłych

Samookaleczanie wśród nastolatków to złożony problem, który dotyka młodych ludzi na całym świecie. Może przybierać różne formy, w tym cięcie, drapanie, pukanie czy palenie skóry. Nastolatki mogą używać samookaleczenia jako sposobu na radzenie sobie z trudnymi emocjami, stresami lub jako formę samokontroli. Natomiast dokładne przyczyny samookaleczeń opisane są w kolejnym akapicie.

Uszkodzenie ciała ma na celu przyniesienie ulgi i często właśnie do tego prowadzi co niesie wysokie ryzyko uzależnienia się od tego sposobu radzenia sobie z różnorodnymi deficytami i problemami. Doświadczenie szybkiej ulgi może sprawić, że nastolatek prawdopodobnie po raz kolejny skorzysta ze sprawdzonej metody w momencie, w którym poczuje się gorzej. Dlatego też wsparcie specjalisty może okazać się konieczne, by pomóc dziecku nauczyć się nazywać  i wyrażać swoje uczucia.

Młody człowiek niejednokrotnie nie chce mówić rodzicom o swoich problemach i stara się ukrywać skutki samookaleczeń. Na co w takim razie warto zwracać uwagę? Nastolatek chcąc ukryć to w jakim stanie jest jego ciało często zasłania się ubraniem. Zdecydowanie łatwiej jest to zauważyć w miesiącach letnich, kiedy ubiór dziecka nie jest dostosowany do panujących temperatur – przeważają długie spodnie oraz bluzki z długim rękawem. Warto wtedy wykazać zainteresowanie, postarać się nawiązać kontakt i wzbudzić zaufanie. Zdarza się jednak, że osobom samookaleczającym się zależy na zauważeniu blizn, takim zachowaniem wołają o pomoc, konieczna jest więc natychmiastowa, empatyczna reakcja w której rodzic zapewni dziecko o swoim wsparciu.

Dlaczego dzieci się tną?

Dzieci mogą wykazywać zachowania autoagresywne z wielu różnych powodów. Przyczyny często są złożone i wielowymiarowe, niektóre z nich to:

1. Poczucie kontroli – dla niektórych dzieci lub młodych dorosłych, którzy czują się bezsilni lub pozbawieni kontroli nad swoim życiem, samookaleczenie może być sposobem na odzyskanie pewnej kontroli.
2. Radzenie sobie z trudnościami – niektóre dzieci mogą nie mieć jeszcze rozwiniętych zdrowych sposobów radzenia sobie z intensywnymi, trudnymi emocjami, trudnościami lub stresem. Cięcie może być sposobem wyrażania bólu emocjonalnego, który trudno jest wyrazić słowami.
3. Uśmierzanie bólu psychicznego – okaleczanie może być próbą zmniejszenia bólu psychicznego, w ten sposób dziecko stara się sobie poradzić, zastępując cierpienie wewnętrzne bólem fizycznym.
4. Komunikacja – samookaleczenia i autoagresja mogą być prośbą o pomoc. Wiele nastolatków i młodych dorosłych może mieć trudność w otwartym powiedzeniu, co się dzieje, może być więc to próba zakomunikowania innym tego, co trudno wyrazić słowami i w ten sposób zyskać uwagę oraz pomoc otoczenia.
5. Naśladownictwo – nastolatek może naśladować rówieśników, uznając samookaleczanie za sposób radzenia sobie z trudnościami, który jest akceptowany w ich społecznej grupie.
6. Problemy psychiczne – zdarza się, że samookaleczenia mogą wynikać z problemów zdrowia psychicznego, np. depresja, lęk, zaburzenia odżywiania czy zaburzenia osobowości. W takim przypadku skorzystanie z profesjonalnej pomocy pomoże w diagnozie i dalszych działaniach.

Dziecko się okalecza – psycholog czy psychiatra?

Jeśli dziecko się okalecza, obydwaj specjaliści mogą okazać się pomocni, ale wybór zależy od konkretnej sytuacji i potrzeb dziecka.

PSYCHIATRA:

Psychiatrzy są lekarzami, którzy mogą diagnozować i leczyć zaburzenia psychiczne również za pomocą leków. Mogą być szczególnie pomocni, gdy przyczyn samookaleczeń upatrujemy się w opisywanych wcześniej problemach psychicznych. Diagnoza konkretnego schorzenia nie tylko pomaga zrozumieć z czego wynikają zachowania twojego dziecka, ale także daje konkretne wskazówki, jak sobie radzić z emocjami nastolatka, jak rozmawiać i realnie pomagać swojemu dziecku.

Niezwykle istotne może również okazać się leczenie farmakologiczne, które pomoże w uregulowaniu zbyt intensywnych emocji nastolatka, z którymi sobie nie radzi.

PSYCHOLOG:

Tego typu specjalista pomaga poprzez rozmowy w których

• uczy nowych sposobów radzenia sobie z emocjami,
• pomaga akceptować trudne myśli i uczucia, skupiając się na działaniu,
• zwraca uwagę w jaki sposób identyfikować i zmieniać negatywne wzorce myślenia i zachowania.

Zrozumienie przez dziecko swoich uczuć, emocji i zachowań jest niezbędne do nauki wyrażania tego co wewnątrz w sposób zdrowy i niepowodujący uszkodzeń ciała.

WSPÓŁPRACA PSYCHIATRY I PSYCHOLOGA:

W niektórych przypadkach, zwłaszcza tych bardziej złożonych, warto szukać pomocy u oby dwu specjalistów. Współpraca między psychologiem a psychiatrą może być korzystna, aby zapewnić wszechstronną opiekę nad dzieckiem. Psychoterapeuta może pracować nad strategiami behawioralnymi i emocjonalnymi, podczas gdy psychiatra może monitorować i dostosowywać ewentualne leczenie farmakologiczne.

Podjęcie decyzji o konsultacji z psychologiem czy psychiatrą powinno być przemyślane i odpowiednio zakomunikowane nastolatkowi, aby nie wzbudzić negatywnych uczuć lub strachu.