Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach

Terapia TSR – co to jest?

Terapia TSR, a dokładniej Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach (Solution-Focused Brief Therapy). Celem TSR nie jest samo rozwiązywanie problemów, a tworzenie i szukanie rozwiązań problemów. Jest to podejście terapeutyczne, które skupia również się na poszukiwaniu i wykorzystaniu mocnych stron oraz zasobów klienta. Ma charakter krótkoterminowy, co w praktyce oznacza, że dąży do jak najszybszego osiągnięcia celu klienta.

Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach opiera się na założeniu, że każdy klient ma w sobie zasoby, które mogą pomóc mu w rozwiązaniu napotkanej trudności. Terapeuta pomaga klientowi odkryć te zasoby i wykorzystać je, aby uzyskać cel.

W tym podejściu to klient jest ekspertem od własnego życia, terapeuta koncentruje się na potrzebach klienta, na jego mocnych stronach i zasobach. Psycholog pomaga zidentyfikować klientowi to co działa, oraz to co nie działała, inaczej mówiąc jakie działania pomagają, służą klientowi.

W nurcie TSR stosuje się wiele technik, które pomagają klientowi skoncentrować się na przyszłości i teraźniejszości.

Najważniejsze założenia Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach

Podejście Skoncentrowane na Rozwiązaniach opiera się na tak zwanej filozofii centralnej.

Jeśli coś działa, rób tego więcej.
Jeśli coś nie działa, rób coś innego.
Jeśli coś się nie zepsuło, nie naprawiaj.
Nie komplikuj. Życie jest proste.

Jest to kilka prostych zasadach, jednak paradoksalnie nie są one takie łatwe. Dlaczego?
Po pierwsze, ponieważ jesteśmy istotami, które lubią komplikować, analizować, szukać głębiej. Po drugie, wprowadzenie takiej filozofii w nasze życie, nie jest łatwe.

Podstawowe założenia Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach

• Koncentracja na pozytywach, rozwiązaniach, teraźniejszości i przyszłości;
• Kierunek spotkań wyznacza nie problem, a potrzeby klienta;
• Wyjątki od problemu sugerują stosowne rozwiązania;
• Nigdy nie jest zawsze, zawsze są momenty, gdy najgorsza rzeczywistość wygląda trochę lepiej;
• Małe zmiany wywołują duże zmiany;
• Klienci są pełni zasobów potrzebnych do znalezienia rozwiązania;
• Klient jest ekspertem od swojego życia, czasami potrzebuje jednak wsparcia;
• Problemy to nieskuteczne wysiłki pokonania określonej trudności;
• Nie trzeba znać szczegółów dotyczących trudności, aby znaleźć rozwiązanie;
• Klienci znają stosowne rozwiązania swoich trudności;
• Starajmy się powtarzać zachowania które nam służą;
• Istnieje wiele sposobów spojrzenia na daną sytuację, żaden nie jest bardziej właściwy niż inne;

Terapia TSR dla kogo?

Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach, jest dla każdego. Nie ma tu ram, kto może skorzystać z terapii w nurcie TSR.

To podejście terapeutyczne jest stosowane w różnych dziedzinach, takich jak terapia par, rodzinna, indywidualna oraz w pracy z dziećmi i młodzieżą. Możemy wykorzystać TSR również w sytuacjach kryzysowych.

Terapia krótkoterminowa – co to oznacza?

Czas trwania terapii nie jest ściśle określony, nie zakładamy z góry czy będziemy się spotykań z klientem. Czas trwania terapii nie jest ściśle określony. To ile potrwa proces terapeutyczny zależy od wielu czynników, należy również pamiętać, że każdy klient przychodzi z innym celem, z inną historią oraz innymi zasobami.

W założeniach terapii w nurcie TSR mamy na celu najszybsze zrealizowanie celu klienta. Psycholog ma jednak obowiązek pamiętać i w tym kierunku pracować z klientem, aby czas trwania spotkań był jak najkrótszy w stosunku do możliwości klienta w osiąganiu celu terapii.

Jak wygląda spotkanie w nurcie Terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach?

Z każdym terapeutą spotkanie może wyglądać inaczej, różnie, wyjątkowo. Dlaczego?

Ponieważ każdy specjalista, psycholog, psychoterapeuta, terapeuta – jak i każdy człowiek, jest inny.

Praca w nurcie Terapii skoncentrowanej na Rozwiązaniach daje pewne ramy czy filozofie którymi kieruje się specjalista TSR, ale nie jest to sztywna koncepcja zasad i powinności. Nie ma tu wyuczonych formułek czy scenariuszy spotkań z klientami.

Często spotkanie zaczyna się przedstawianiem się terapeuty, oraz zawarciem pewnego kontraktu, umowy między uczestnikami spotkania. W tym kontrakcie psycholog zapewnia klienta o poufności i tajemnicy zawodowej. Często na początku określane są sprawy organizacyjne takie jak płatność za wizytę, czas trwania spotkania, ustalanie jak się do siebie zwracamy na spotkaniu, itp.

Po wstępie terapeuta może zacząć od zapytania ,,Co Panią do mnie dziś sprowadza?” lub zapytać o coś, co ładnie TSR nazywa, o coś ,,poza problemem”. Takie pytanie nie dotykające problemu czy trudności, ma na celu poznanie klienta. Zachęcenie do rozmowy, zajrzenie w świat rozmówcy. Psycholog może wtedy zapytać ,,Czy może Pani opowiedzieć mi coś o sobie? Kim Pani jest, czym się Pani zajmuje?”.

Dalej spotkane może potoczyć się różnie, to zależy od dynamiki rozmówców. Psycholog skupia się na wysłuchaniu klienta, zauważa jego potrzeby, stara się podkreślać zasoby klienta. Na pierwszych spotkaniach formułuje się również cel klienta.

Terapeuta TSR

W pracy terapeutycznej terapeuta w nurcie TSR, powinien kierować się postawą niewiedzy, być uważnym i ciekawym świata klienta. Psycholog odrzuca własne założenia, hipotezy i rozwiązania, które mogą pojawiać się w głowie terapeuty.

W praktyce w realizacji postawy niewiedzy pomocne są umiejętności takie jak słuchanie ze zrozumieniem, eksploracja perspektywy klienta, dopytywanie o znaczenie, pytania relacyjne, parafrazowanie, frazowanie, operowanie ciszą, itp. Konkretne metody pracy są dobierane indywidualnie, w zależności od klienta i jego potrzeb.

W terapii tej dąży się do stworzenia opisu doświadczeń klienta, a nie do postawienia diagnozy i zdefiniowania stanu lub zaburzenia. Preferowanymi technikami i strategiami działania są różne pytania, które koncentrują się na wyjątkach i dążą do poszukiwania mocnych stron klienta. Terapeuta ma umiejętność stosowania przeróżnych technik terapeutycznych. Takich jak:

• Pytanie o cud – mające na celu wprowadzenie klienta i pozwolenie mu znaleźć się w preferowanej przyszłości.
• Pytania dotyczące wyjątków – ma na celu odnalezienie strategi stosowanych przez klienta, aby uzyskać cel. „Postaraj się opisać czasy, w których problem się nie pojawił lub wystąpił w mniejszym stopniu”.
• Pytania dotyczące zasobów, które mają akcentować mocne strony klienta. „Co czujesz, gdy… Jak reagujesz na…”
• Skale postępu, które są pomocne w zidentyfikowaniu różnice w istotnych kwestiach.
• Rozmowa o możliwościach – daje poczucie kompetencji i sprawstwa do realizacji celów i wprowadzenia zmiany, budowanie rozwiązań w oparciu o zasoby jakie posiada klient oraz rozwijanie tych zasobów.
• Komplementowanie klienta – pokazywanie i chwalenie klienta za jego zasoby, cechy. Daje motywacje klientowi w swoje siły, można powiedzieć że pozytywnie doładowuję klienta.

Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach, a inne podejścia terapeutyczne

Większość znanych podejść terapeutycznych to terapie długoterminowe. Poniżej po krótko scharakteryzuje Ci najbardziej znane terapie.

Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT)

Psychoterapia poznawczo behawioralna, to podejście terapeutyczne, które skupia się na zmianie myślenia i zachowania pacjenta w celu poprawy funkcjonowania. Podejście to zakłada, że myśli, emocje i zachowania są ze sobą powiązane i wpływają na siebie nawzajem. Psychoterapeuta pomaga pacjentowi zidentyfikować negatywne myśli i wzorce zachowań, które przyczyniają się do problemów, a następnie wprowadza strategie terapeutyczne, które pomagają zmienić te negatywne wzorce na zdrowsze.

Ten rodzaj terapii jest wykorzystywana do leczenia wielu różnych zaburzeń, w tym depresji, lęku, zaburzeń obsesyjno – kompulsyjnych, zaburzeń odżywiania, uzależnień, a także zaburzeń osobowości. Psychoterapia ta składa się z serii regularnych sesji, zwykle trwających od kilku do kilkunastu tygodni, w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta.

W Centrum Mentali psychoterapią w nurcie CBT zajmuję się Magdalena Czarnecka, Patrycja Tuora oraz Paulina Pióro.

Psychoterapia psychodynamiczna

Psychoterapia psychodynamiczna, opiera się na teorii psychoanalitycznej i skupia się na badaniu wpływu nieświadomych procesów psychicznych na zachowanie i emocje pacjenta.

Podejście psychoterapeutyczne ma na celu zwiększenie samoświadomości pacjenta, zmniejszenie objawów chorobowych oraz pomóc w rozwoju zdrowych strategii radzenia sobie z problemami. Psychoterapia może trwać od kilku miesięcy do kilku lat, w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta.

W Centrum Mentali psychoterapią w nurcie psychodynamiczym zajmuje się Wojciech Nowak.

Terapia Gestalt

W tym nurcie psychoterapeutycznym, psychoterapeuta pomaga pacjentowi zwiększyć świadomość swoich myśli, emocji i zachowań, które wpływają na jego życie. Psychoterapeuta pomaga pacjentowi zrozumieć, jak wykorzystać tę świadomość w celu zmiany negatywnych nawyków i zachowań oraz jak radzić sobie z trudnymi sytuacjami.

Terapia Gestalt może być stosowana w leczeniu różnych problemów emocjonalnych, w tym depresji, lęku, problemów związanych z samym sobą i relacjami międzyludzkimi. Psychoterapia Gestalt jest podejściem holistycznym, które pomaga pacjentowi zrozumieć siebie jako całość i jak wpływa na jego otoczenie, co prowadzi do poprawy jakości życia i dobrej jakości relacji międzyludzkich.

Terapia systemowa

To podejście terapeutyczne, które skupia się na badaniu wzajemnych relacji międzyludzkich w grupach i rodzinach. W psychoterapii systemowej zakłada, się że problemy emocjonalne i zachowania jednostki są zwykle związane z dynamiką i wzajemnym oddziaływaniem w jej systemie rodzinno-społecznym.

Terapia systemowa jest szczególnie przydatna w przypadku problemów rodzinnych, ale może być również stosowana w innych grupach społecznych.

W Centrum Mentali psychoterapią w nurcie systemowym zajmuje się Natalia Miszczyszyn.

Jak powstała Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach?

Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach (Solution-Focused Brief Therapy, SFBT) została opracowana w latach 80. XX wieku przez Steve’a de Shazer i Insoo Kim Berg oraz ich zespół terapeutów w Brief Family Therapy Center w Milwaukee.

Steve de Shazer i Insoo Kim Berg byli wcześniej członkami zespołu Miltona Ericksona, znanego psychiatry i terapeuty, który stosował podejście skoncentrowane na rozwiązaniach w swojej pracy. Erickson miał inspirujący wpływ na Steve’a de Shazera i Insoo Kim Berga, którzy postanowili rozwijać jego idee.

Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach została stworzona w opozycji do podejścia psychoanalitycznego, które skupiało się na przeszłości i problemach klienta, oraz podejścia behawioralnego, które skupiało się na eliminowaniu negatywnych zachowań. Steve de Shazer i Insoo Kim Berg zaczęli zamiast tego skupiać się na rozwiązaniach, które klient już zastosował, na jego zasobach i na tym, co działa.