Spis treści
Depresja endogenna – co to jest?
Objawy depresji endogennej dotyczą obniżenia nastroju, większego poziomu zmęczenia, zmiany w zakresie zainteresowań, apetytu, snu. Może pojawiać się także poczucie winy, zmniejszona zdolność skupiania uwagi, spłycenie emocjonalne.
Przyczyny depresji endogennej
Depresja endogenna charakteryzuje się uwarunkowaniami biologicznymi – za jej rozwój odpowiadają czynniki wewnętrzne – np. nieprawidłowy poziom neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym. Rozwojowi choroby może towarzyszyć niedobór wydzielania substancji – serotoniny, noradrenaliny oraz dopaminy. Obserwujemy tutaj rodzinne uwarunkowania predyspozycji – większe ryzyko zachorowania dotyczy osób, gdzie w rodzinach występuje lub występowała depresja lub inne zaburzenia psychiczne.
Zupełnie inne podłoże ma depresja egzogenna – jest wywołana czynnikami zewnętrznymi, takimi jak na przykład: utrata pracy, traumatyczne wydarzenia, śmierć kogoś bliskiego z rodziny, rozstanie z partnerem, problemy finansowe lub brak awansu w pracy.
Depresja endogenna należy do zaburzeń nastroju, które odnoszą się do grupy nadrzędnej o nazwie zaburzenia afektywne dwubiegunowe i zaburzenia depresyjne. Są one klasyfikowane według poszczególnych typów zaburzeń nastroju i ich przebiegu czasie. Główne typy epizodów nastroju to: epizod depresyjny, maniakalny, epizod mieszany i hipomaniakalny.
Jaka jest różnica między depresją endogenną a chorobą dwubiegunową?
Depresja endogenna różni się od objawów występujących w chorobie dwubiegunowej. W przypadku choroby dwubiegunowej, oprócz okresów obniżonego nastroju występują również okresy podwyższonego nastroju – manii. W czasie epizodu manii pacjent może odczuwać wzrost samooceny, zmniejszoną potrzebę snu (np. osoba czuje się wypoczęta po 3 godzinach snu), większą rozmowność, gonitwę myśli, łatwe rozpraszanie uwagi i pobudzenie psychoruchowe oraz angażować się w zachowania wywołujące szkodliwe konsekwencje np. impulsywne, niepohamowane zakupy, nierozważne kontakty seksualne, nierozsądne inwestycje.
Depresja endogenna – charakterystyczne objawy
Epizod depresyjny można stwierdzić, kiedy objawy dotyczące zmiany w funkcjonowaniu trwają co najmniej 2 tygodnie. Objawy depresji endogennej to:
- obniżony nastrój przez większą część dnia, prawie codziennie
- znacząca utrata zainteresowań,
- zmiany apetytu – wzrost lub spadek,
- zaburzenia snu – bezsenność lub nadmierna senność,
- pobudzenie lub zahamowanie, któremu może towarzyszyć niepokój psychoruchowy lub spowolnienie ruchowe,
- zmęczenie lub utrata energii,
- poczucie winy lub bezwartościowości,
- zmniejszona zdolność skupiania uwagi,
- nawracające myśli o śmierci, myśli samobójcze lub próby samobójcze.
Depresji endogennej mogą towarzyszyć objawy somatyczne, takie jak: bóle głowy, pleców, bóle mięśniowe. Występowanie lęku może być również towarzyszącym objawem. U niektórych osób może występować także spłycenie emocji.
Depresję endogenną mogą charakteryzować także ruminacje – nawracające myśli, które mogą mieć różną treść np. negatywne treści dotyczące ja. Ruminacje to styl myślenia, polegający na ciągłym powracaniu do różnych negatywnych wątków tematycznych. Powracanie do trudnych, przykrych myśli o sobie może wpływać na pogłębianie stanu obniżonego nastroju. W depresji może występować także wyuczona bezradność – brak inicjatywy i wycofanie w sytuacjach wymagających zaangażowania i działania z powodu przekonania o braku wpływu na negatywne bodźce.
Osoby cierpiące na depresję mogą mieć specyficzny styl wyjaśniania wydarzeń, który polega na braniu na siebie nadmiernej odpowiedzialności oraz na obarczaniu się winą. Mogą także twierdzić, że korzystne wydarzenie z pewnością nie nastąpi, natomiast są przekonane, że wydarzy się jakaś sytuacja o charakterze przykrym i negatywnym.
Depresja endogenna – czy jest uleczalna?
W leczeniu depresji endogennej najbardziej skuteczne jest połączenie psychoterapii oraz leczenia farmakologicznego. Jeśli zauważasz u siebie wymienione wyżej objawy, warto skorzystać z konsultacji u lekarza psychiatry. Podczas wizyty mogą zostać przypisane leki przeciwdepresyjne, które odpowiadają za wyrównanie poziomu neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym. Leczenie farmakologiczne może obejmować inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny SSRI. W zależności od tego, jak wygląda przebieg chorowania, pomocne mogą być także leki przeciwlękowe. Ważne jest, aby proces leczenia regularnie konsultować z lekarzem, aby uniknąć przedwczesnego przerwania leczenia i zmniejszyć ryzyko nawrotów. W przypadku gdy występuje brak reakcji organizmu na leczenie albo przy wystąpieniu uciążliwych efektów ubocznych, należy skonsultować się z lekarzem w celu zmiany leków na bardziej dopasowane do potrzeb i objawów pacjenta.
Jak wygląda psychoterapia depresji endogennej?
W leczeniu depresji endogennej, skutecznym i udowodnionym naukowo rodzajem terapii jest psychoterapia w nurcie poznawczo-behawioralnym. Jak wygląda proces terapii?
Początkowe 2-3 sesje służą do zebrania pogłębionego wywiadu, żeby sprawdzić, jakie objawy sprawiają pacjentowi największe trudności, jakie pacjent chce osiągnąć cele w czasie wspólnych spotkań oraz aby dokonać diagnozy zaburzeń współistniejących.
Drugi etap pracy to interwencje mające na celu zmniejszenie intensywności problemów. Obejmują zwiększenie aktywności przez stymulację zachowań związanych z przyjemnością, planowanie aktywności, ocenę radzenia sobie oraz przyjemności, uczenie umiejętności rozwiązywania problemów oraz samo nagradzania, uczenie umiejętności rozwiązywania problemów, eksperymenty behawioralne.
Terapia poznawczo-behawioralna depresji endogennej obejmuje także pracę z negatywnymi myślami automatycznymi oraz pracę z wykształconymi depresjogennymi założeniami i schematami. Dodatkowe techniki obejmują pracę nad komunikacją, asertywnością, nad wyrażaniem swoich potrzeb. W czasie terapii poznawczo-behawioralnej pacjent po każdym spotkaniu otrzymuje zadanie domowe do pracy własnej i do ćwiczenia umiejętności przekazanych na spotkaniu z terapeutą. Zaangażowanie pacjenta w regularne uczestniczenie w spotkaniach, wykonywanie ćwiczeń, tworzenie relacji terapeutycznej jest bardzo ważne, aby osiągnąć założone cele i efekty terapii. Psychoterapia pozwala na przepracowanie dysfunkcjonalnych schematów i wzorców myślenia i zwiększa szanse na satysfakcjonujące życie.
Co jeszcze może być pomocne w depresji endogennej?
Pomocne w leczeniu może być włączenie rodziny, która jest naturalnym systemem wsparcia. Możliwość rozmowy, podzielenia się swoimi trudnościami, spędzenia wspólnie czasu może znacznie zwiększyć efektywność leczenia. Brak wsparcia społecznego sprzyja rozwojowi depresji.
Osoby cierpiące na depresję mogą odczuwać zmniejszony apetyt w wyniku mniejszej aktywności lub zapominać o spożywaniu posiłków i tracić na wadze. Dla zwiększenia poziomu energii i aktywności oraz dla zdrowia pacjenta warto zwrócić też uwagę na jakość i ilość posiłków oraz zadbać o ich regularność.
W depresji warto zadbać także o higienę snu. Niektórzy pacjenci mają trudność z ustaleniem regularnych godzin snu, np. śpią bardzo dużo albo bardzo mało, budzą się w nocy.
Leczenie depresji endogennej obejmujące farmakologię wymaga przestrzegania dodatkowych zasad. Ważne jest, żeby samemu nie przerywać przyjmowania leków przeciwdepresyjnych takich jak np. stabilizatory nastroju, ponieważ zwiększa to ryzyko braku satysfakcjonującej poprawy.
