Spis treści
Lękowo-ambiwalentny styl przywiązania – co to?
Lękowo-ambiwalentny styl przywiązania to jeden z czterech głównych stylów przywiązania, wyróżnianych w teorii przywiązania Johna Bowlby’ego i rozwijanych przez Mary Ainsworth. Styl ten kształtuje się we wczesnym dzieciństwie, w odpowiedzi na niestabilne, nieprzewidywalne lub niespójne zachowania – zwykle głównej figury przywiązania, czyli najczęściej matki lub ojca.
Dzieci rozwijające ten wzorzec relacji doświadczają sprzecznych sygnałów – czasem ich potrzeby są zaspokajane, a czasem ignorowane lub odrzucane. Taka nieregularność powoduje, że dziecko zaczyna intensywnie koncentrować się na bliskości, stając się nadmiernie czujne wobec emocjonalnych reakcji opiekuna. Efektem tego jest powstanie wewnętrznego konfliktu: z jednej strony silna potrzeba więzi, a z drugiej – głęboki lęk przed odrzuceniem.
Lękowo-ambiwalentny styl przywiązania charakteryzuje się przede wszystkim wysokim poziomem lęku i niepewności w relacjach, co często prowadzi do zależności emocjonalnej, nadmiernej potrzeby aprobaty i trudności w regulacji emocji.
Lękowo-ambiwalentny styl przywiązania u dzieci
U dzieci z lękowo-ambiwalentnym stylem przywiązania obserwuje się wyraźne objawy niepewności i lęku, szczególnie w sytuacjach rozstania z opiekunem. Na podstawie ekserymentu Mary Ainsworth wiemy, że dzieci te:
- silnie protestują przy rozstaniu z opiekunem,
- po jego powrocie nie uspokajają się łatwo, bywają rozdrażnione lub nawet agresywne,
- szukają kontaktu, ale jednocześnie wydają się być na opiekuna złe lub nieufne.
Taki wzorzec przywiązania może prowadzić do trudności w relacjach z rówieśnikami, zwiększonej zależności od nauczycieli lub opiekunów oraz do braku zdrowych więzi i skłonności do nadmiernej reaktywności emocjonalnej. Dziecko może mieć trudności z samodzielnym uspokajaniem się i często poszukiwać zewnętrznego potwierdzenia własnej wartości.
Lękowo-ambiwalentny styl przywiązania w związku
W dorosłym życiu schemat interakcji z dzieciństwa przekłada się na sposób funkcjonowania w relacjach międzyludzkich oraz romantycznych.
Osoby z lękowo-ambiwalentnym stylem przywiązania:
- intensywnie pragną bliskości i miłości, często obawiając się, że nie są wystarczająco kochane,
- są nadmiernie wrażliwe na sygnały odrzucenia lub chłodu ze strony partnera,
- mogą nadinterpretować neutralne zachowania jako dowody braku miłości,
- bywają zazdrosne, zaborcze, nadmiernie kontrolujące,
- często zmagają się z niską samooceną i silną potrzebą aprobaty.
Taka dynamika może prowadzić do niestabilnych związków, w których osoba z lękowo-ambiwalentnym stylem przywiązania przeplata okresy nadmiernej bliskości z nagłymi wybuchami frustracji czy lęku, odpychając partnera, gdy obawa przed zranieniem staje się zbyt silna.
Ciekawym zjawiskiem jest też częsta tendencja do wiązania się z osobami o unikającym stylu przywiązania, co pogłębia ambiwalentne wzorce relacyjne w bliskich relacjach – jedna strona stale pragnie bliskości, a druga ją dystansuje.
Lękowo-ambiwalentny styl przywiązania – jak sobie radzić
Choć styl przywiązania kształtuje się we wczesnym dzieciństwie, nie jest on niezmienny. Świadomość swojego stylu oraz praca nad sobą mogą prowadzić do rozwoju tzw. bezpiecznego stylu przywiązania – bardziej stabilnego, opartego na zaufaniu i poczuciu własnej wartości. Oto kilka wskazówek, jak możesz to zrobić:
- Zwiększaj samoświadomość
Rozpoznanie swoich reakcji, lęków i potrzeb w relacjach to pierwszy krok do zmiany. Warto zastanowić się: skąd bierze się moje poczucie zagrożenia? Czy partner rzeczywiście mnie odrzuca, czy to moja interpretacja?
- Pracuj nad regulacją emocji
Pomocne mogą być techniki uważności (mindfulness), relaksacji oraz praca z oddechem czy prowadzenie dziennika emocji. - Ucz się stawiania granic
Nadmierne skupienie na drugiej osobie i zapominanie o sobie to częsty schemat. Warto uczyć się asertywności i dbać o własne potrzeby – nie tylko partnera. - Buduj poczucie własnej wartości
Spróbuj budować swoją tożsamość i poczucie wartości niezależnie od innych, i nie przez pryzmat relacji. - Terapia indywidualna lub par
Terapia, szczególnie w nurcie psychodynamicznym, poznawczo-behawioralnym lub opartym na teorii przywiązania (np. EFT – Emotionally Focused Therapy), może pomóc zrozumieć źródła problemów i zmienić niefunkcjonalne wzorce. - Świadomie wchodź w relacje
Związek z osobą o bezpiecznym stylu przywiązania może nas uczyć jak zdrowo funkcjonować w relacji – czy partner potrafi dawać emocjonalne wsparcie, słuchać i być obecnym?
