Spis treści
Dysocjacja co to?
Dysocjacja to zjawisko polegające na rozdzieleniu lub odseparowaniu elementów doświadczenia, myśli lub emocji. Może to obejmować rozdzielenie wspomnień, uczuć, tożsamości lub nawet percepcji rzeczywistości. Dysocjacja jest często uważana za mechanizm obronny, który umożliwia osobie uniknięcie bolesnych lub trudnych do zniesienia emocji lub doświadczeń. Może być również objawem zaburzeń psychicznych, takich jak zaburzenia osobowości lub zaburzenia lękowe.
Dysocjacja jest zjawiskiem, które wciąż jest zgłębiane przez badaczy – zostało szeroko opisane i badane w literaturze psychologicznej. Może mieć różne formy i objawy, w zależności od konkretnej sytuacji i indywidualnych cech osoby doświadczającej tego zjawiska.
Jedną z form dysocjacji jest rozdzielenie wspomnień, kiedy osoba nie jest w stanie skojarzyć określonych wydarzeń z określonymi emocjami lub uczuciami. Może to dotyczyć również rozdzielenia różnych aspektów własnej tożsamości, takich jak role społeczne, emocje i osobiste przekonania.
Inną formą dysocjacji jest rozdzielenie percepcji rzeczywistości. Osoba doświadczająca tego zjawiska może mieć trudności z oceną tego, co jest realne, a co nie jest – może mieć wrażenie, że rzeczywistość jest rozdzielona na kilka różnych i niezależnych od siebie części.
Dysocjacja może być również objawem zaburzeń psychicznych, takich jak zaburzenia dysocjacyjne, w których osoba doświadcza rozdzielenia swojej świadomości od własnego ciała lub rzeczywistości. Może również być objawem zaburzeń osobowości, takich jak zaburzenie osobowości schizoidalnej, w którym osoba ma trudności w nawiązywaniu bliskich relacji z innymi ludźmi.
Zjawisko to może mieć różne przyczyny i symptomy, a leczenie może obejmować różne podejścia, w zależności od indywidualnych potrzeb i okoliczności.
Klasyfikacja ICD-10
W ICD-10 (Światowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych) opisuje zaburzenia dysocjacyjne jako ,,częściowa lub całkowita utrata integracji pomiędzy wspomnieniami, jak również poczuciem własnej tożsamości, wrażeniami o charakterze bezpośrednim oraz kontrolą w zakresie dowolnych ruchów ciała”.
Zaburzenia te mogą być spowodowane przez różne czynniki, takie jak stres, traumy, choroby psychiczne lub nadużywanie substancji. Symptomy mogą się różnić w zależności od konkretnego zaburzenia i indywidualnych cech osoby doświadczającej tego zjawiska.
Zaburzenia dysocjacyjne objawy
Symptomy zaburzeń dysocjacyjnych mogą się różnić w zależności od konkretnego zaburzenia i indywidualnych cech osoby doświadczającej tego zjawiska. Możemy wyróżnić dwa typy objawów omawianego zaburzenia.
- somatyczne
- psycho-formiczne
Symptomy somatyczne związane są funkcjonowaniem ciała. Są to objawy o charakterze czuciowy lub zmysłowym. Takimi objawami mogą być:
- Zaburzenia ruchu – może dotyczyć jakiejś części ciała lub całego ciała.
- Zaburzenia mowy – częściowa utrata mowy lub mutyzm.
- Zaburzenia czucia – może dotyczyć zdolności odczuwania temperatury, dotyku czy bólu.
- Patologiczna depersonalizacja – pacjenci opisują to jako uczucie „wyjścia z ciała”. Może też objawiać się jako brak zdolności odczuwania jakiejś części ciała, na przykład pacjent odczuwa tylko głowę.
- Ból
- Ruchy mimowolne
- Zaburzenia równowagi lub koordynacji ruchowej
- Zaburzenia percepcji wzrokowej lub słuchowej
- Zaburzenia snu
- Zaburzenia apetytu
Symptomy psycho-formiczne są związane z procesami umysłowymi. Chodzi tu o myślenie, postrzeganie rzeczywistości czy zapamiętywanie.
- Amnezja – brak pamięci o określonych wydarzeniach lub okresach życia. Może dotyczyć całych lat lub tylko określonych fragmentów czasu;
- Zaburzenia pamięci;
- Zaburzenia koncentracji;
- Dezintegracja tożsamości – rozdzielenie różnych aspektów własnej tożsamości, takich jak role społeczne, emocje i osobiste przekonania. Może to prowadzić do trudności w utrzymaniu spójności tożsamości i niepewności co do własnej tożsamości;
- Depersonalizacja – wrażenie, że własne ciało lub myśli są oddzielone od siebie lub że rzeczywistość jest oddzielona od siebie. Może to prowadzić do uczucia obcości wobec siebie lub otaczającego świata;
- Derealizacja – wrażenie, że rzeczywistość jest nierealna lub nieprawdziwa. Może to prowadzić do trudności w ocenie tego, co jest realne, a co nie jest. Pacjenci doświadczający derealizacji porównują to zjawisko do oglądania swojego życia jak filmu, ,,z boku”;
- Utrata kontaktu z rzeczywistością – brak świadomości tego, co się dzieje wokół osoby lub brak świadomości swojego własnego ciała. Może to prowadzić do trudności w komunikowaniu się i podejmowaniu decyzji;
- Zmiana osobowości – pojawienie się nowych cech osobowości lub zachowań, które są niezgodne z dotychczasowymi przekonaniami i zachowaniami osoby;
- Utrata wcześniejszych zdolności – osoba doświadczająca tych objawów, czasowo traci zdolność, którą wcześniej posiadała, na przykład utrata zdolności jeżdżenia na rowerze.
Wymienione symptomy mogą być uciążliwe i utrudniać codzienne funkcjonowanie. W przypadku wystąpienia takich symptomów, zalecane jest skonsultowanie się z lekarzem lub psychologiem w celu uzyskania pomocy i diagnozy.
Zaburzenia osobowości
Zaburzenie dysocjacyjne osobowości (DID) to rzadka i złożona choroba psychiczna, która charakteryzuje się brakiem spójności pomiędzy różnymi aspektami osobowości i zachowaniem. Może prowadzić do tzw. „odłączenia” od rzeczywistości i zachowania, które wydają się nieadekwatne do sytuacji.
Osoby z DID mogą mieć kilka różnych osobowości (zwanych też „alterami”), każda z nich ma swoje własne myśli, uczucia i zachowania. Te osobowości mogą być bardzo odmienne od siebie i mogą występować niezależnie od siebie.
Zaburzenie dysocjacyjne osobowości jest zazwyczaj wynikiem przemocy psychicznej lub fizycznej doświadczonej w dzieciństwie.
Zachowania dysocjacyjne
Zachowania dysocjacyjne to zachowania, które są charakterystyczne dla osób doświadczających zaburzeń dysocjacyjnych. Zachowania dysocjacyjne mogą obejmować takie zjawiska, jak amnezja, czyli brak pamięci o określonych wydarzeniach lub okresach życia, dezintegracja tożsamości, czyli rozdzielenie różnych aspektów własnej tożsamości, oraz depersonalizację, czyli wrażenie, że własne ciało lub myśli są oddzielone od siebie. Więcej o zachowaniach dysocjacyjnych w akapicie objawy.
Leczenie dysocjacji
Zanim przejdziemy do omawiania leczenia, należy pamiętać, że w procesie niezbędne jest postawienie prawidłowego rozpoznania choroby. Często jest to duże wyzwanie dla specjalisty, ponieważ symptomy omawianych zaburzeń mogą pokrywać się z innymi zaburzeniami występującymi w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych.
W leczeniu dysocjacji konieczne jest wdrożenie psychoterapii. Należy korzystać z pomocy psychoterapeuty, psychologa. Celem terapii jest doprowadzenie do integracji różnych odłamów osobowości. Celem terapii jest też zauważenie mechanizmów, schematów pacjenta.
Często niezbędnym krokiem w leczeniu jest równoczesna farmakoterapia, pełni ona formę pomocniczą. Za farmakoterapię odpowiada psychiatra, decyduje on o dawce i rodzaju leków. Jest to zależne od tego w jakim stanie jest pacjent, na jakim poziomie może funkcjonować. Często stosuje się leki przeciwdepresyjne, które stabilizują nastrój, zmniejszają nasilenie lęku i czynności natrętnych.
Ważne jest, aby osoba z zaburzeniem dysocjacyjnym otrzymała odpowiednią pomoc i wsparcie, aby mogła sobie z tym zjawiskiem poradzić i wrócić do zdrowia psychicznego.
